Thread by @ibrahimmturhan2

Bugünkü TÜSİAD toplantısı bana
4 Şubat 2020’de Gazete Pencere’de yayımlanan yazımı çağrıştırdı.
Twitter hesabından paylaşılmaya çok uygun olmasa da son kısmını ilgilenenler için bir akış olarak paylaşıyorum.

Tekerlek, tarım ve yazı devrimlerini yerleşiklilik; sanayi ve bilgi devrimlerini kentlilik yaptı. Demokrasi de yine kentli orta sınıfın eseriydi. Bu toplumsal sınıf Batıdaki bütün değişimlerin itici gücü oldu.

Orta sınıfın zenginliği, meslek sahipliği ya da rasyonel ticaret kazancı yoluyla oldu.
Birincisi seküler bilginin sistemleştirilmesini, ikincisi bilimsel buluşları, dolayısıyla araştırma ve geliştirmeyi gerektiriyor ve orta sınıf bunlara parasal destek sağlıyordu.

Feodalitenin dinamikleri tarım artık değeri karşılığı askerî güç sağlamaya dayalı işlediğinden üretici aktörler serflerdi. Feodal urbs siyasal ve askerî iradeyle ve bu erki merkeze alarak kurulmuştu.

Şehir düzenini kuran ve işleten ise piyasanın ve halkın kendiliğinden oluşan doğal istenciydi. Kent, yani civitas (cité/city) sadece coğrafî bir tanımlama ya da bir merkezde yaşayan kişileri ifade etmenin ötesinde anlam taşıyordu.

Romalı filozof Cicero civitas kavramını; çevresiyle birlikte bir kent sisteminde yaşayan özgür bireylerin oluşturduğu toplum, onları bir arada tutan, karşılıklı haklarını güvence altına alan bağlayıcı hukuk ve kamu düzenini oluşturan ortak irade olarak tanımlar.

Asker, ruhban ya da yönetici sınıfından olmayan bireyler civis olarak tanımlanır. Sivil kavramının kökü budur. Kentin –geri kalan kısımlarından belirgin biçimde ayrı olan– idarî ve dinsel merkezi polis idi. İşte Batı toplumunda sivil olan ile politik olan farkı buraya dayanır.

Bizde uzun süre zenginlik ‘polis’e yakın durarak ve politik gücün sağladığı rant geliri sayesinde kazanıldı. Belki de bu yüzden politik olana meydan okuyan sivil düşünce, vergi bilinciyle siyasal gücü sınırlayan ve gerektiğinde hesap soran kentlilik bilinci yeterince gelişemedi.

Bir iş insanı düşüncesini, hatta gözlemini ifade ettikten sonra korkup geri adım atıyorsa, değişimin öncülüğünü yapması beklenen burjuvazi en masum muhalif tavrı bile sergilemekten korkuyorsa bunun bütün sorumluğunu korku siyasetini dayatan siyasal güce yüklemek doğru olmaz.

Oturup bekleyeceğiz; mucizevi bir biçimde her şey yoluna girecek. Daha iyisi belki yeni bir kurtarıcı gelir, kim bilir? Oysa girişim kararlarını verirken kullanılan yöntemin bu alanda da geçerli olası gerekmez mi? Kâr oturduğunuz yerde kendi kendine oluşmuyor.

Gerektiğinde riskli kararlar almak ve özverili çalışma gerekiyor. Bugünlerde en çok ihtiyacını duyduğumuz ise tarihte burjuvazinin örneklerini sergilediği cesur tavır…
***
Ne demişler; “geç olsun da güç olmasın…”