Thread by @ibrahimmturhan2

Türkiye ekonomisini bugünkü duruma getiren hazin süreçte üç büyük kırılma noktası var. Ve bunları tarih de kaydedecek.
1) 15 Mayıs 2018
2) 25 Mart 2019
3) 19 Mart 2021

15 Mayıs 2018:
CB Erdoğan Londra’da katıldığı yatırımcı toplantısında; “faiz sebep-enflasyon sonuçtur, bu konudaki bilgilerinizi gözden geçirin…Merkez Bankası yürütmenin başındaki cumhurbaşkanının verdiği sinyalleri bir kenara koyamaz” dedi.

bbc.com/turkce/44134215

O zamana kadar Erdoğan bu sözleri zaman zaman sarfediyordu. Ama yönetimde yer alan sağduyulu ve yatırımcıların güvenilir gördüğü isimler, piyasaları, bunun dünyanın her yerinde politikacılardan duyabileceğiniz seçmene yönelik retorik olduğuna ikna ediyordu.

Ayrıca uygulamalar, bu söylem doğrultusunda değildi. “Siz bir siyasal toplantıda sarf edilen ateşli söyleme değil uygulamaya bakın” denilebiliyordu.
Son olarak, sistemde denge ve fren işlevi görecek isimler vardı.
Yasalar, az-çok dikkate alınıyor, kapı arkası işler yapılmıyordu.

Oysa bir ay sonra geçilecek Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin bütün yetkinin bir elde toplayan, denge ve denetim yapısını tamamen işlevsiz kılan, her türlü akıl dışılığı mümkün hale getiren bir yapısı vardı.
Bu Türkiye ekonomisinin ilk yol ayrımıydı. Yanlış yola girildi.

2) 25 Mart 2019:
Türkiye iktisat tarihi ile ilgili analizlerde 2019 yılı bir dönüm noktası olarak kaydedilecek.
Ekonomi yönetiminde rasyonellikten ve şeffaflıktan bu kadar kısa zamanda bu kadar uzaklaşılabileceğini sanırım kimse tahmin etmezdi.
25 Mart burada bir dönüm noktasıdır

https://twitter.com/ibrahimmturhan2/status/1127926254085320705

O dönemin cin fikirli ekonomi yönetimi Bakanın hırslarını tatmin etmek için yurt dışı TL piyasasını fiilen kapattı. Piyasaya olağan yollardan TL vermeyerek bankaları, ellerindeki bütün dövizi; swapla Merkez Bankasına getirmeye mecbur bıraktı.
Böylece son kalan güven de yok oldu.

https://twitter.com/ibrahimmturhan2/status/1126067993593749504

Sonradan kamuoyunu aylarca meşgul eden ve iktidarın bir türlü cevap veremediği, belki de söylem üstünlüğünü muhalefete ilk kez bu kadar kaptırdığı ve altında ezildiği
#128MilyarDolarNerede konusu,
rezervlerin şeffaf olmayan yöntemlerle hesapsızca satılması böyle başladı.

Aşağıdaki akış hem 25 Mart’ın neden ikinci kırılma noktası olduğunu anlamamıza hem rezerv konusunu anımsamamıza yardımcı olabilir.

https://twitter.com/ibrahimmturhan2/status/1384138491655720981

3) 19 Mart 2021:
7 Kasım 2020’de bir krizin ortasında Naci Ağbal TCMB Başkanı olmuştu. İzlediği şeffaf, öngörülebilir, rasyonel, sağduyulu ve doğru para politikası hemen sonuç verdi. Ama 4 ay sonra 19 Mart’ta Ağbal görevden alındı.
Bu kaybedilen son umut ve son dönüm noktasıydı.

Süreci hatırlatmakta yarar var. Ekim 2020’de ekonomi gemisi karaya oturdu. Erdoğan ilk kez durumun, kendine anlatıldığı gibi olmadığını, Merkez Bankası’nda rezerv kalmadığını, faizlerin aslında Ağustos’tan beri fiilen artırılmış olduğunu fark etti.
TCMB Başkanını görevden aldı.

84 milyonun, hatta gelecek kuşakların huzurunu, refahını ve yaşamda mutluluğa ulaşma umudunu adeta “pokerde masaya sürercesine” bir kumara konu eden, çılgınlığa kapılmış birinin fantezilerini gerçekleştirmek ve egosunu tatmin etmek uğruna her çılgınlığı yapan yönetim çekip gitti.

2020 Kasım başında yaşanan krizin ardından Bakan ve başta Merkez Bankası’ndakiler olmak üzere adamları görevden uzaklaştırıldı. Naci Ağbal TCMB Başkanı oldu.
Bu arada iktidar, değişen küresel dengeler doğrultusunda bir açılım yapma, çıkış yolu bulma arayışına girmişti.

Bizzat CB’nın ağzından “Bu görev değişiklikleri küresel düzeyde yaşanan siyasi ve ekonomik değişimlere uygun şekilde ülkemizde de hukuk ve ekonomi alanında köklü reformlara hazırlık yaptığımız bir dönemde gerçekleşti” ifadesi, bu çabanın göstergesi olarak okunabilir.

Ama içerideki ve dışarıdaki dengeler, girilmiş olan ilişkiler, angajmanlar, Hükümetin verebildiklerinin muhatapları tatmin etmemesi bu arayışı işlevsiz kıldı. Siyasal-moral üstünlüğü kaybetmiş, birçok alanda yıpranmış koalisyon hükümetinin yaralı psikolojisi reforma izin vermedi.

Oysa atılan -sınırlı da olsa- birkaç doğru adım olumlu sonuç vermişti. Diğer bütün yanlışlıklara karşın sadece Merkez Bankası’nın düzgün işleyeceği kanısı, kuru (bu koşullardaki) denge düzeyine çekmiş, enflasyon beklentileri %10’a gerilemişti.
Ama akıl ve sağduyu yine kaybetti.

Son olarak önemli bir hatırlatma:
Görüldüğü gibi 2018 ve hatta 2019’a kadar, küresel yatırımcılar Türkiye piyasası ile rasyonel ve ekonomik temelli ilişkilerini azalarak da olsa sürdürdü.
“Yükselişte olan bir ekonomi nasıl çökertilir” diye derste okutulacak bu örneği biz yarattık

Dolayısıyla yaşanan büyük trajediye “dış güçler, üst akıl” diye mazeret arayacaklarına dönüp yakın geçmişle yüzleşmelerinde yarar var.
İstenirse ben dersini de açarın.