Thread by @pishgoo44444

#یونان_باستان
#سقراط قسمت سوم

تا اینجا هر چی از سقراط گفتیم، از ویژگی های فردی یا زمینه تاریخی ای بود که سقراط توش زندگی میکرد ولی از اینجا ببعد به تفکرات سقراط برسیم، فقط قبل از بیان تفکرات و روش کار سقراط، یه بار دیگه تاکید میکنم که بین یونان شناس ها

👇

انواع و اقسام نظرات هست که کدوم تفکرات رو باید به سقراط نسبت بدیم، کدوم تفکرات رو به خود افلاطون!؟
درواقع افلاطون و سقراط گاه یه نفر میشن و اصلا نمیشه تشخیص داد این حرفایی که افلاطون نوشته، نظرات خودشه که داره از طریق سقراط شرح میده یا نظرات خود سقراطه

👇

و اختلاف نظرها خیلی زیاده در این مورد، مثلا یه جا سقراط (تو دادگاه) میگه من با جهانشناسی کار ندارم و کارم اخلاق و انسانشناسیه، پس ما میتونیم بفهمیم ارایی که در مورد جهانشناسیه، حرفای خود افلاطونه، یا از حرفای ارسطو یا گزنفون و مقایسه با افلاطون میتونیم 👇

یه سری اندیشه ها رو جدا کنیم و بفهمیم اینا حتما واسه سقراطه

پس منم اینجا به سنت بیشتر یونان شناس ها، بحث تعاریف کلی و استقرا، بحث اخلاق و سعادت، و جاودانگی روح رو مختص سقراط میدونم؛ و بقیه اندیشه ها رو مختص افلاطون و تو بخش ارای افلاطون شرحش میدم

👇

پس با این مقدمه بریم سراغ بخش اول تفکرات سقراط

1- تعاریف کلی، استقرا
ارسطو میگه دو تا مساله بسیار مهم رو به حق باید به سقراط نسبت داد، تعاریف کلی و استقرا

در مورد تعاریف #کلی دو تا مثال میزنم که اصلا چرا سقراط به همچین چیزی فکر میکرد؟
ببینید برای مثال ریاضیدانها
👇

میان دایره رو تعریف میکنن،ولی ما تو طبیعت، دایره کامل که نمیشناسیم، هر چی که ما بهش میگیم دایره، درواقع مصداقِ این تعریف #کلیِ ما از دایره اس
یعنی دایره هایی که ما تو طبیعت میبینیم هیچکدوم دقیقِ دقیق دایره نیستن و خطا دارن (ولو اینکه اندازه یه اپسیلون خطا داشته باشن)
👇

پس چرا ما میگیم فلان چیز دایره است و مثلث و مربع و بیضی نیست؟ چون یه تعریف از دایره دادیم، حالا شکل های مختلف طبیعت رو میبینیم میگیم و راحت میگیم فلان چیز دایره اس

یا تو مثال دیگه، مثلا مفهوم عدالت، از ادم تا ادم، از یه کشور تا کشور دیگه و از یه فرهنگ تا فرهنگ دیگه فرق داره، اینکه عدالت چیه، شاید ما ایرانیا یه برداشت از عدالت داشته باشیم فرانسویا و ژاپنیا یه برداشت دیگه داشته باشن، ولی اگر ما بیایم عدالت رو تعریف کنیم، یه 👇

تعریف کلی از عدالت ارائه بدیم، اون موقع میتونیم یه تکیه گاه مطمئن داشته باشیم تا ببینیم فلان کار عادلانه اس یا نه؟
بعد میتونیم کتاب اخلاق یا قانونی ازش بسازیم

پس از اینجا میفهمیم چرا سقراط دنبال تعاریف کلی میگشت

👇

اما روش کار سقراط برای پیدا کردن تعاریف کلی چیزها چی بود؟ استقرا

در مورد استقرا من تو رشتوی قبلی گفتم استقرا یعنی چی، ولی یه توضیح کوتاه دیگه بدم
استقرا یعنی ما یه سری امور #جزئی رو بررسی کنیم، بعد یه حکم #کلی بدیم، مثلا یه سری (هزار بار، صدهزار بار و...) اب رو حرارت میدیم 👇

میبینیم جوش میاد، بعد این حکم کلی رو میدیم که تمام اب های عالم تو صدرجه جوش میاد

این حکم کلی ما، از استقرا اومده که ارسطو میگه استقرا رو به حق میشه به سقراط نسبت داد، (البته اینو بگیم سقراط یه ادم منطق دان امروزی نبود که بگیم دقیق میدونسته واژه استقرا چیه و 👇

جزییات واژه استقرا رو بررسی کنه و انواعش رو بررسی کنه، نه اینطور نبود، درواقع روش سقراط، روش استقرایی بود، بعدها منطق دان ها این روش رو اسم گزاری کردن و انواع استقرا رو بررسی کردن و این روش رو نقد کردن و...)

همونطور که قبلا هم گفتیم
👇

سقراط میرفت یه مخ خالی گیر میاورد تا باهاش بحث کنه، اریستوفانس اینکار سقراط رو مسخره میکرد میگفت چشماش همش مثل مرغابی اینور اونور میچرخه دنبال یه نفر میگرده یا میخواد بررسی کنه با کی بحث کنه 😂

خلاصه که سقراط یکی رو گیر میاورد دور میدونی جایی جمع میشدن وایمیسادن بحث کردن👇

یارو بعد یه ربع بحث و گفت و شنود، مثلا میگفت فلانی خیلی ادم بی عدالت و بی انصافیه، سقراط یهو میگفت، آهاااااان، حالا بیا اینجا باهات کار دارم 😂 سقراط بهش کلید میکرد، این بی عدالتی که گفتی یعنی چی؟ 👇

طرف هم که فکر میکرد عقل کله، شروع میکرد توضیح دادن و یه مثال هایی میاورد، مثلا میگفت بی عدالتی مثل دزدی، فریبکاری، تجاوز و... ،

سقراط هم کاربلد بود، اول باهاش همدلی میکرد که طرف در نره😂 بهش میگفت اینایی که گفتی درسته، دمتم گرم،ولی بزار حالا یه دوتا چیزم تو مثالهات روشن کنیم
👇

این وسط سقراط یه دوتا ایراد از حرفای طرف میگرفت، مثلا میگفت حالا اگر فریبکاری بی عدالتیه، فرض کن یه پدری، بچه اش مریضه، دارو هم نمیخوره، این پدر با فریب دادنش کاری کنه دارو بخوره این بی عدالتیه؟طرف میدید خوب این واقعا بی عدالتی نیست،
👇

پس سعی میکرد حرفاشو اصلاح کنه،دوباره سقراط باهاش همدلی میکرد و میگفت این بهتر شد ولی اروم اروم یه چهارتا ایراد هم به این حرف جدید طرف میگرفت و...

خلاصه که همین چرخه تکرار میشد تا جاییکه به یه نتیجه ای برسن یا حتی ممکنه بحث بی نتیجه تموم بشه

👇

این روش سقراط گاهی باعث ناراحتی میشد چون ماشالا همه فکر میکنن خودشون عاقلترین ادمها هستن و بقیه خرن و فقط خودشون میفهمن، پس طبیعیه که گاهی، فردی که با این گفت و شنود، میفهمید نادانه (نسبت به این موضوعی که بحث کرده) شاکی میشد، یا شاید حس تحقیر شدن تو جمع میکرد، 👇

ولی سقراط واقعا قصد ناراحتی کسی رو نداشت و بیش از حد متواضعانه رفتار میکرد و حتی سعی میکرد بحثا با طنز و شوخی جلو بره که هم فضا شاد باشه، هم جوونا ترغیب بشن و کسی خسته نشه

ولی اگر دقت کنید
👇

سقراط با اینکارش اول یه سری مصداق های بی عدالتی مثل فریبکاری و ازار دیگران و دزدی و تجاوز و...و... رو جمع میکرد تا به یه تعریف کلی برسه، یعنی از این نمونه های #جزیی میخاست به یه چیز #کلی برسه، تا بتونه هر چیزی رو تعریف کنه، (به این دو واژه "جزیی" و "کلی" توجه کنید، 👇

چون دوهزار سال، بحث و دعوا و جدل و یقه گیری و زد و خوردهای فلاسفه زیر سر همین دو تا واژه بوده😁)

هدف سقراط فهمیدن بود ولی چنانچه گفتیم خودش بینهایت اروم بود و اصلا و ابدا نه عصبی میشد، نه ناراحت، ولی گاهی بقیه از دستش شاکی میشدن

پس کلا در مورد تعریف چیزها، روش های 👇

مختلفی هست ولی این روش استقرایی که مثلا میخوای بفهمی شجاعت چیه، بری مثال ها یا بقولی مصداق هایی از شجاعت رو جمع کنی بیاری، امروز میگن روش conceptual clarity یا ترجمه فارسیش میشه روش "وضوح مفهوم"

حالا قبل تموم کردن این بخش، یه نقد هم بکنیم، (یا دیدگاه نقدی بدم بهتون) بد نیست
👇

اگر دقت کنید روش علم، روش استقراییه، مشاهده و ازمایش و تکرار و تکرار و تکرار تا دادن یه حکم کلی ولی به نظرتون روش استقرا خوبه یا بد؟
واقعبت اینه که استقرا خیلی چون و چرا داره و بحثای زیادی در موردش شده، مثلا تو نقد استقرا میشه گفت یه ایرادش در مورد تعریف مفاهیم عقلیه، 👇

مثلا من میگم #جوهر چیه؟ خوب جوهر یه مفهوم عقلیه، شما نمیتونی بری هی ازش مصداق بیاری
یا یه ایراد دیگه اش اینه که ممکنه ما بریم مصادیق متناقض جمع کنیم بیاریم، اون موقع داستانها داریم
ولی یه خوبی استقرا، تو تعریف اشیا و چیزهای عینیه، مثلا شما میگی سفید چیه؟ من بیام به شما صدتا

👇

چیز سفید (مثل قند و شکر و گچ و...) نشون بدم، اینجودی ما به راحتی میتونیم چیزها رو تعریف کنیم درواقع عملی که از بچگی انجام میدیم تا زبان یاد بگیریم هم، همینه

ولی فیلسوفی مثل هیومِ #تجربه_گرا میاد یقه استقرا رو میگیره و از این طریق شک گرایی رو راه میندازه

تا الان 7 بخش گفتیم

هر کس خواست میتونه اینجا بخش های قبلی رو مطالعه کنه

پیشاسقراطی ها رو مختصری نوشتم و سریع ازشون رد شدم
ولی بعد سقراط، هر فیلسوف رو به تفصیل شرح میدم که مجموعه خوبی بشه

https://twitter.com/pishgoo44444/status/1450505223999475728?t=D0H-xLG5p4qzW9ymXiubfw&s=19