Thread by @Lloyd_cymru

ABD çıkmazı- 1: Stratejik Karmaşa.
Bu hafta Blinken- Çavuşoğlu görüşmesi sonrası TR'nin beklentileri doğrultusunda bir sonuç çıkmadı. Batı basınının TR- ABD ilişkilerini ele alışı da malum. Bugün sizlerle #ABD- #Türkiye uyumsuzluğunun nedenlerini ayrıntılı irdeleyeceğiz.

Öncelikle yazı tarzıma alışkın olanların malumudur. Bir konunun evvelini irdelemenin mevcut olanı anlamayı kolaylaştırdığına inanırım. Bir konferansla başlayalım, konuşmacı ünlü siyaset bilimci John Mearsheimer (JM).

Bir katılımcı söz isteyip soruyor: ABD'nin Büyük Stratejisi (Grand Strategy) var mı?, JM, soruş tarzından bu kavrama inanmadığı anlaşılan kişiye gülerek cevap veriyor. Evet vardı ama...diyerek soğuk savaşın bitimi ile bugüne kadar 30 yıllık garip durumu açıklıyor.

Çok güçlüydük, zengindik ve de bizi denetleyecek bir süpergüç kalmamıştı (tek kutuplu dünya) hepsinden öte dünyayı yönetme hakkına sahip olduğumuza inanıyorduk, diyerek özetliyor. Gerçekten de Soğuk savaşın bitimiyle başlayan Clinton ve Bush dönemlerinde ABD ne yapacağını bilemez

halde savruluyordu. Ispanya- ABD savaşını bitiren 1898 Paris Antlaşması ile ABD, Amerika kıtasının yegane gücü olduğunu ispat etmesinden 1989 yılına yani soğuk savaşın bitimine kadar 90 yıl boyunca ya bir savaşla ya da bir süpergüç ile mücadele ederek adım adım en yukarı çıktı.

Oysa yeni denklemde ne bir dengeleyici süpergüç ne de olası bir buyuk güç savaşı ufukta vardı. Körfez savaşında tek bir günde yapılan uçak sortisi 2. Dünya savaşında yıllarca yapılacak sayıya esitti. Normandiya çıkarmasından daha karmaşık bir süreçle büyük bir ordu Korfez'e

nakledildi. ABD yanıltıcı bir şekilde Körfez Savaşı'nı o kadar kolay kazanmıştı ki bu önündeki 30 yılda tek kutuplu dünya beklentisindeki Washington'un hatalar zincirini ördüren bir giriş oldu.

Clinton'ın Filistin- Israil gerginliğini bitirmeye çalışması bir yana ilk kez açık şekilde El- Kaide saldırısıyla ABD'nin tek kutuplu rakipsiz düzende yeni hedefinin taslak metni hazırlandı. Bush dönemindeki ' teröre karşı savaş' ve şer üçgeni ülkelere müdahalesi iste bu özgüven

dolu zamanda gerçekleşti. ABD, yine ilk kez klasik soğuk savaş dönemi uygulamasına benzeyen müttefiklerden yardım isteme yönetimine başvurdu. Türkiye'yi Irak savaşında doğrudan aktif katılımcı yapma hayali 1 Mart tezkeresi ile çöktü. Oysa ki Türkiye'nin tıpkı Fransa ve Almanya

gibi dahil olmama kararı saygıyla karşılanmadı. Tek kutuplu dönemin ilk TR- ABD çatlağı burada oluştu. Wolfowitz ve Rumsfeld'in hakaretlerini bir yana koyarsak, hala Washington- Ankara hattında karşılıklı çıkarlara inanç vardı. Fakat Irak savaşı ortadoğu dengelerini altüst etti.

Bölgede hep potansiyeli olan radikal akımlar daha da güçlendi. Afganistan'da bir türlü istikrarin sağlanmaması da ABD'nin rakipsizliğinin aslında bir kazanç değil kayıp olduğunu ortaya çıkardı. Denetlenmeyen süpergüç para- can ve prestij kaybediyordu.

Borç krizi ve 2. Dünya savaşından bu yana ABD'nin dünya genelinde sevilmemezliginin tavan yaptığı bu yıllarda Obama bir kurtarıcı gibi göründü. ABD'nin kredi notu yine bu dönemde düşmüş, mortgage krizi kontrolden çıkmış, ABD Irak ve Afganistan'da güvenli yesil hatlar dışında

hareket edemez olmuştu. Obama rakipsizliğin ve tek kutuplu düzenin hatalar yaptırdığını ilk farkeden başkandı. Bir ön hazırlık planı vardı. Herşey önce resetlenecek sonra da restorasyon süreci başlayacaktı. Bölge ülkeleri ile işbirliği arttırılacak tıpkı soğuk savaştaki gibi

müttefikler ikna edilerek hamlelere girişilecekti. Ilk yurtdışı ziyaretini Türkiye'ye yapması bu restotasyon sürecinde Ankara'ya verdiği önemin göstergesiydi. Bush döneminde işitilen hakaretler, çuval krizi, Barzani'nin ABD'li yetkililerle yaptığı toplantılar sonrası TR

aleyhtarı yorumları, TR içinde terör eylemlerinde kullanılan ABD ordusu menşeli silahlar...hepsini unutmaya hazır bir Ankara da vardı. Obama yeni bir başlangıç yapmak istiyorsa Ankara da buna hazırdı. Burada iki hususa değinmeliyim: Geriye dönüp bakınca Obama planını yanlış

anladığımızı düşünüyorum. Obama klasik soğuk savaş hamiligi/ sorun çözücülüğü yapmak istemiyordu. Suriye- Irak havzasında TR ile sorumluluk paylaşmak( yüklemek diyelim, unutmayın ki TR'in büyük bir ordusu var ve Suriye'ye girmesi gerekir haberleri ilk bu vakit cıktı)

Libya'da Kaddafi'ye karşı Italya ve Fransayla ortak hareket(yine sorumluluk yüklemek, öyle ki Kaddafi birliklerini bombalayan Fransız hava kuvvetlerinin hassas füze mühimmatı bitince bu eksik Italya'daki ABD üssünden Fransız ordusuna verilmişti. Yani siz savaşın malzeme benden..)

Kırım işgali için Almanya ve Ingiltere'nin yardımına başvurmak sorumluluk paylasmak örnekleriydi. ABD artık sahada ol(a)mayacaktı. Obama doneminde, drone teknolojisindeki ilerleme sayesinde, nokta saldırıları ile yapılan harekatlar ABD personel kaybını da önlüyordu.

Biz bu çekilişi yanlış algıladık. ABD'nin sorumluluk almak istememesini istedigimiz gibi hareket etmede bir yeşil ışık olarak yorumladık. Oysa ne Irak'ta ne de Suriye'de bize bir hareket/manevra özgürlüğü tanınmadı. Fransa Kaddafi'yi bombalayıp yeni çıkan Libya adayları arasından

seçim yapabilirdi ama TR hem Suriye'yi vurmalı hem de ortaya çıkacak yeni aktörlerden ABD onayını alanla iş tutmalıydı. Obama yönetimi açık şekilde Iran'a bir askeri müdahaleye karşıydı. TR de istemiyordu. Brezilya- TR- Iran nükleer antlaşması yapılınca istediği sorumlulukları

veren ve istemediği işe şerh düşen Washington yine devreye girdi. TR'yi kınadı, 1 Mart tezkeresi günlerini hatırlatan alaycı ve aşağılayıcı başlıklar basında atılmaya başlandı. Işte ilk yanlış anlamamız buydu; ABD aşırı yıpranmışlığın etkisi ile doğrudan dahil olamadığı islerde

TR'nin yardımını istiyor ama asla hareket özgürlüğü tanımıyordu. Ikinci yanlış algımız ise bu dönemde ABDdeki müesses nizamı temsil eden Kongre- Sermaye ve Pentagon içindeki çatışmayı doğru okuyamamamız. Işaret fişeğini ateşleyen Obama'nın yardımcılarından Ben Rhodes oldu.

Ilk körfez savaşını destekleyip Obama döneminde ABD'yi tekrar bataklığa çekmek isteyenlere hakaret edip bu kişileri ABD'yi şahsi çıkarları için yöneten bir hizip olarak tanımladı. Bunlar Obama'nın söylemek isteyip de yetki sınırlaması ile dile getiremedikleriydi.

Akademisyen, bürokrat kökenli olup ABD'nin altını oyan bir ekip vardı( The Blob adı verilen)...kıyamet koptu. Akademisyen&bürokratlar birbirlerine basın yoluyla küfürler etmeye başladı. Her konu ortaya saçıldı. Suriye konusunda Obama'yı destekleyip uzak durmasını isteyenler ve de

aktif müdahalesini isteyenlerin gerginliğinin İstihbarat&Ordu içinde de gruplastığını işaret eden raporlar vardı. Işte biz bunu da okuyamadık. ABD müesses nizamı içinde bir kavga vardı ve gruplardan biri ile Ankara çalışabilirdi. Ama olmadı! Bu ABD içi kavgaya 2.bolumde deginelim