Thread by @SakaryaSavasi

2️⃣ PAPOULAS’IN EVDEKİ HESABI
(1) Bir önceki paylaşımda Yunan Küçük Asya Ordusu’nun Sakarya’daki stratejisinin “şaşırtma ve cephe sol kanadından yarma/kuşatma” şeklinde olduğunu söylemiştim.
Cephe ortasına 3. kolordunun 2 tümeni, bunun güneyine ise 2 kolordu ile taarruz edecektir+

(2) Papoulas 1 ay önce benzer bir şaşırtma ile Kütahya’da sonuç almış; Trikupis’in Kuzey Tümenler Grubu Bursa - Bilecik yönünde 6 tümenimizi oyalarken Papoulas asıl sol kanatta, Kütahya’da cephemizi yarmayı başarmıştır.
Yunan karargâhı yine sağ gösterip sol vurma derdindedir++

(3) Bu sefer ortadaki 1. kolorduyu cephemizin en solunda, Mangal Dağı ve Demirözü Vadisi’ne taarruz ettirecek, asıl Mangal Dağı karşısındaki 2. kolordu ise doğuya, sonrada kuzeye yönelip orduyu kuşatacaktır.
Cephe yarısı olan Yıldız Dağı kuzeyindeyse sadece 7. Tümenleri vardır++

(4) Sayısal olarak da subay sayısı dışında neredeyse her askerî unsurda Türk Ordusu’nun yaklaşık iki katı üstünlüğe sahip olan Papoulas’ın savaş makinası 23 Ağustos 1921 sabahı harekete geçer.
Kuzeyde de muharebeler olsa da, Sakarya’da can pazarı Haymana kesiminde yaşanacaktır++

(5) 23 Ağustos saat 11 sularında Yunan 1. Tümeni Mangal Dağı’na taarruza geçer.
Batıdaki dere yatağından 152 mm Howitzer’lerle, 105 mm Scoda’larla açtıkları yoğun örtü ateşi altında Yunan piyadesi öncü mevzilerimize kadar sorunsuzca yaklaşır.
Ama asıl sorun bu değildir++

(6) Öğleden sonra başlayan şiddetli fırtına tüm cephe sol kanadını ve Mangal Dağı’nı felç eder.
Tümen topçu gözetleme subayı 2 m ötesini göremediği için bataryalar ateşi keser. Siperleri hallaç pamuğu gibi atan ateş hafiflese de, fırtına yüzünden piyade görmeden ateş etmektedir+

(7) 21:30’a kadar bu şekilde direnen tümen hızla erimektedir. Gece yarısı takviye alay istemeye giden tümen Komutanı Yarb. Kenan Bey’e grup Komutanı Selahattin Adil Bey tümenin elden çıkmaması için kuzeydeki Yaprakbayırı sırtlarına çekilmesi emrini verir. ++

(8) Dağın boşaltılması Cephe Karargahı’na bomba gibi düşer. Bundan sonra 27 Ağustos’a kadar al/verlerle, dramatik olaylarla dolu bir süreç yaşanacak, Yunan 1. Kolordusu Demirözü Vadisi’ni yarmak için her şeyi deneyecektir.++

(9) Mangal Dağı’nın düşmesinden sonra bu kesimde yaşananları

videosunda ayrıntılı anlatmıştım.
Kondulis’in 2. Tümeni ise Demirözü Vadisi’ni açmak için Türbetepe - İkiztepeler hattına yüklenmektedir.

(10) Burada da GEDIKLİ MUHAREBELERİ olarak bilinen kanlı çarpışmalar yaşanacak, 25 Ağustos günü Sakarya Destanı’nın en uzun sayfalarından biri burada yazılacaktır.
Gedikli Muharebeleri için;

(11) 26 Ağustos günü hem kuşatma için güneyde, hem de cepheyi yarmak için Demirözü Vadisi’nde her iki Yunan kolordusu da var güçleriyle taarruza geçer. Baki Vandemir o günü “60.000 Yunan askeri 36.000 müdafî savaşçıya hücum ediyordu” diye anlatır++

(12) Tutunamayacak derecede zayiata uğrayan tümenler geriye alınıp yarım gün dinlendirilir, varsa eldeki ihtiyatlarla yeniden tertiplenip tekrar cepheye sürülür.
26 Ağustos’un o buhranlı gecesinde Başkomutanlık Kütahya’daki hatayı tekrarlamaz ve üç kritik olay yaşanır+

(13) 🇹🇷Önce BMM ve hükümeti Kayseri’ye nakletme kararı Ankara’ya bildirilir.
🇹🇷 Ancak cephe raporlarını iyice inceleyen Başkomutan “taşıma kararından vazgeçtiğini” iletir. Çünkü “Harp Ankara’ya intikal etse dahi dövüşecektir”
🇹🇷 Sakarya’nın kaderini değiştiren emri verir++

(14) HAT SAVUNMASI YOKTUR, ALAN SAVUNMASI VARDIR. O ALAN BÜTÜN VATANDIR!
VATANIN HER KARIŞ TOPRAĞI VATANDAŞ KANIYLA SULANMADAN TERK EDİKMEYECEKTİR.
Vatanını savunan asker için “cephe yarıldı, yenildim” diye bir şey söz konusu olamaz.
Vatanını savunan asker her yerde dövüşür!++

(15) Başkomutanlığın Kütahya’daki hatayı tekrarlamadığını söylemiştim;
Bu kez Yunan 7. Tümeni’nin bütün kuzey kesimini oyalamasına izin vermeyip, 41. Piyade ve 1. Süvari tümenleri ile 12. Grup’un tamamını Haymana bölgesine kaydırır.++

(16) Hatta 3. Grup’taki tümenlerden de birer alay bu bölgeye alınır.
Cepheyi uzattıkça, asker sayısı az olduğu için Türk savunma derinliğinin kaybolacağını sanan Papoulas şaşkınlık içindedir.
Savaş makinasını nereye sürse karşısına Türk duvarı çıkmaktadır!++

(17) Muharebelerin başında hovardaca mermi harcayan Yunan topçusu “devir ekonomi devri, bunun yarını da var” diyerek iktisat yapmaya başlar.
Fahrettin Bey’in süvarilerinden kaçmak için ana menzil yollarından uzaklaşan Yunan ikmal kolları sık sık koca bozkırda kaybolmaktadır++

(18) Güneydeki Prens Andreas’ın 2. kolordusu son bir hamle ile Şerefligöközü - Sındıran mevzilerine yüklenir ve böylece 4 gün sürecek olan GÜZELCEKALE MUHAREBELERİ başlar.
Yunanlıların “Kale Grotto” dedikleri bu muharebelerde o kadar ağır kayıp verirler ki++

(19) ...burası için Atina’da Syntagma Meydanı’na Sakarya’dan ayrı bir anıt bile yaparlar.
Sakarya Meydan Muharebesi sonrasında Eskişehir Akpınar’da yaptıkları anıt ise İstiklal Savaşı’ndan sonra yöre halkı tarafından yıkılmıştır++

(20) Gerçekten de 25-26 Ağustos’ta Gedikli sırtlarında, 28-31 Ağustos arasında Şerefligökgöz - Sındıran (Yenice) arasında yaşanan bu muharebeler o kadar belirleyici olur ki, Sakarya Meydan Muharebesi içinde kendi adlarıyla anılırlar++

(21) Güzelcekale hamlesi sonuç vermeyip, 2. Kolordusu etkisiz kalan Papoulas sürecin ortasında strateji değiştirir.
Bu kez güneyde Demirözü, daha kuzeyde ise Baraközü vadilerinden cepheyi yararak Çal Dağı’na ulaşmaya çalışacaktır.
Ona göre Çal Dağı bu muharebenin kilididir++

(22) Oysa mühimmat ve erzak ikmali felç olmuş orduda umutsuzluk had safhaya ulaşmıştır.
Kıta komutanları eratı “Çal Dağı’nın ardı Ankara, alırsak önümüz açık” diyerek motive etmeye çalışmaktadır.
Papoulas her iki vadiden 2 kolorduyla son hamlesini yapar++

(23) 31 Ağustos/1 Eylül gecesi çok zor geçer. Siper bile kazılamayan kayalık dağda 190. Alay, mevcudu 1 bölüğe düşene kadar, dövüşüp sabah 15. ve 57. Tümenlerin yetişerek dağa tutunmasına yetecek zamanı kazandırır.
Artık her iki taraf da top mermilerini koklayarak kullanmaktadır+

(24) Mehmetçik Çal Dağı’na tutunarak 3. savunma hattında 3 Eylül’e kadar savaşır.
Güzelcekale’de nispeten rahatlayan Batı Cephesi Çal Dağı ve çevresine takviye alaylar kaydırır.
Artık alaylar tabur, taburlar bölük mevcuduna inmiştir.
- bölüm sonu -