Thread by @muratonderman

Gülgün hanım, her zamanki gibi düşündürücü, İngilizlerin "thoughtful" dedikleri türden bu dizisinde, ruhumuzdaki çocukluk eğilimine ve bunun demokrasiyi yeterince hayata geçiremememizle ilişkisine değinmiş. Bu konuda birkaç söz:
>>

https://twitter.com/gulguntp/status/1134737863575330816

Freud, şimdi künyesini hatırlayamadığım bir yazısında, "çocuğun ideali kendisidir" demişti. Bu sözü çok önemli. Aslında, uygarlığın idealin(in) benlikten ayrılmasıyla başladığını bile düşünebiliriz ki benim Utanç kitabımda ileriye sürmeye cesaret edebildiğim tez buydu.

Öte yandan, ilk çocukluk yaşantısı bir çok kişi için cennetsidir. Kaybedilmiş bir saadettir (bliss) bu döneme cennetsiliğini kazandıran. Peki saadet nedir? Pek de hoş bir şey değildir. İstediklerinin sırf sen istiyorsun diye gerçekleştiğini sandığın büyülü bir dünyayı niteler.

Küçük çocuk az sayıdaki ihtiyaçları karşılanmadığında hissettiği rahatsızlığı dışa vurur. Çırpınır (kundak çocuğu) veya ağlar (zırlar). Genellikle annesi onun rahatsızlığını doğru yorumlar (empati) ve ihtiyacını karşılar. Bu esnada neler olur?

Henüz yeterince ayrışmamış olan küçük çocuk (infant), sözü geçen rahatsızlığın, sırf o bitmesini istiyor diye sona erdiğini sanır. Çünkü ne mutfağı bilir ne sütü ne sütün ısıtıldığı ocağı ne de biberonu. O rahatsızdır ve bunun bitmesini ister ve rahatsızlık biter. Harika değil mi

İşte buradaki büyülü tatmin, saadet hissidir. Ama işler nep böyle yürümez. Anne de bir insandır ve işleri aksatır. Belki hastadır belki yorgundur belki önemli sorunları vardır vs. O zaman çocuk istemesine rağmen rahatsızlığı bitmez.Yani hayal kırıklığıyla tanışır.Bu çok önemlidir

Çünkü ayrışmasına eşlik edecek bir duygudur hayal kırıklığı. Onu engelleyen şey her neyse ondan kaynaklanmıyordur. Böylece gerçeklik kendisini ona gösterir. Gerçeklik ona direnendir ki Lacan'ın fikri bu biliyorsunuz. Her neyse, bu gecikmeyle birlikte çok önemli üç şey olur.

İsteklerinin karşılanması gecikince, küçük çocuk, ilk önce, gecikmeyle birlikte zaman hissini tanır. 2. olarak gecikmenin uzattığı rahatsızlıkla baş etmek zorundadır yani kendini kontrol etmeyi öğrenir. Üçüncü olarak da, ayrışır. Bu büyük üçlü öznelliğin temel kapasiteleridir.

Erteleyebilmek, ayrışmak ve zaman. Bu üçü söz verebilmek için gereklidir. Yani imza atmak için. İmza atmak yani söz verebilmek, uygarcadır (medenidir). Lakin bunun bedeli hayal kırıklığıdır. Artık saadet yoktur. Yani çocukluk cenneti kaybolmuştur. İnsan öznesi hep hüzünlüdür.

Bu "ne istediysem oluyor" hissi büyüklenmeci benliğe dinamizmini veren tümgüçlülük yanılsamasıdır ve aslında tüm ideallerin de kökenindedir. Bebek kaybettiği tümgüçlülüğü geri kazanmak ister. Bunu nasıl tekrar elde edebilir. Kaybettiği mükemmelliği annebabasına atfedebilir mesela

Sonra hocasına, kocasına, liderine, ırkına şuyuna buyuna atfeder ki o da onun bir uzantısı olarak bu tümgüçlülükten pay alsın.
Bu yüzden ideal düzlemi riskliden de öte tehlikelidir.

Freud ego ideali ile üst beni bazen birleştirmiş bazen ayırmış. Ben ayırmak taraftarıyım. Üst ben ideal katını denetliyebiliyorsa pek sorun yoktur ama denetleyemiyorsa büyüklenmecilik kapıdadır ve Tr'de bu çok sık rastlanan bir hâldir.

Bir bakıma uygarlığın içkin hedefi (yine büyük laf) insanların başa dönmeleri yani küçük çocuk gibi olmalarıdır. İdeali kendisi olan çocuk gibi. Bence Nietzsche'nin ideali olan çocuksuluğu verirken kastettiği buydu. Çünkü başka türlü kendini olumlayamaz insan.

Ama buradaki risk hatta tehlike büyüklenmeciliktir. Büyüklenmecilik demokrasinin gizli düşmanıdır. Kaybetmek olgunlaştırır ve bu olgunluk kazanılmadan demokrasi bu kadar oluyor işte. Kaybederek olgunlaşan, küsmezdi.

Küsen bir psikanalist fıkra gibi bir şeydir ama bu gözler öylesini de gördü.

Daha önce bunun dizisini de yazmıştım: Tr'de erkek bilinçdışı yenilgiyi tanımıyor. Bu onun büyüklenmecilik düzleminde durduğunun da güçlü bir işaretidir.
Ya bastırma narsisizm diye yazmıştı bir yazısında rahmetli İskender Savaşır.

Düşünmek eylemin yerine geçmez yani. Malesef.

Şimdilik bu kadar, diziyi okuyan sade vatandaşlar. Okuduğunuz için teşekkürler.

* ya bastırma ya narsisizm.