,
11 tweets,
2 min read
Read on Twitter
Tr'de din geleneğin bir boyutu olarak görüldüğü ölçüde, oruç devresinde su içtiğini diğerlerine göstermek edepsizce sayılıyor ve din ve vicdan özgürlüğü çerçevesinde değerlendirilmiyor. Oysa inanmak kadar inanmamak da din ve vicdan özgürlüğü kapsamında.
Oruç devresinde su içen birini görmenin çok kişide belli ki uyandırdığı rahatsızlığın, bir de kolektivistik cemaat yapısının tektipliliğinin bozulmasının uyandırdığı tepkiyle ilişkili bir yönü var. Çünkü kolektivistik zihniyette dayanışmanın zemini homojenlik görülüyor.
Tr'de din kadar kolektivizm de geleneğin (incelenmesi ihmal edilmiş) bir boyutu. Dolayısıyla, oruç veya inanmama meselesini, din ve vicdan özgürlüğü bünyesinde ve tercih düzleminde ele alan modern hukukla sözünü ettiğim geleneksel tavır arasında bir gerginlik var.
Burada karşımıza çıkan sosyal normlarla hukuk arasındaki gerginlik. Tr'de hukukun sosyal zemini çürük. Çok kez sosyal normlar hukuk normlarını önceliyor oysa yasaya aykırı adetin hükmü olmaz. Töredir diye cinayet işlemeniz eyleminizi hukuken meşru kılmaz.
Dolayısıyla, Tr'de devletin sosyal kontrol gücü de zayıf. Oruç tutmayanlar veya oruç evresinde su içenler devletin onların da inanç ve vicdan hürriyetlerini koruyacağına yeterince güvenebiliyorlar mı?
İlginç olan, Ramazanda kamusal alanda su içme eylemini edepsizlik olarak vasıflandıranların, bunun hukuk dolayısıyla devlet düzeninden de rahatsız olmak anlamına geldiğini düşünmemesi.
Hukuki bir hakkın kullanımı edepsizlik olarak nitelendirilemez (tehdit de sayılamaz). Eğer bir hukuki hakkın kullanımını edepsizlik olarak nitelendiriyorsanız, kendi cemaatçi/kolektivistik geleneğinizle hukuk dolayısıyla da devlet arasında bir gerginlik yaşıyorsunuz demektir.
Akp'nin gelip takıldığı ve ona bir süredir patinaj çektiren nokta da burası. Kendi gayet kolektivistik topluluk tasarımıyla gelebileceği yere kadar geldi ve hukuka çarptı. Bu yüzden de bir süredir durdu. Durmak gerilemek demektir ve geriledi. Bakalım ne yapacak?
Dolayısıyla, kamusal alanda su içebilmekle başörtüsü takabilmek tamamen aynı kategoridedir: Din ve vicdan özgürlüğü. Kamusal alanda su içmek de kamusal alana inanmayan veya su içmemeyi gerekli görmeyen biri olarak çıkabilmek yani kimliklerin kamusal alandaki eşitliği meselesidir.
Ama Tr'de dayanışmayı benzerlikten türeten gelenekselci/cemaatçi zihniyet de epeyce güçlü ve oruç evresinde su içerken görülenlere informel sosyal yaptırım uygulama potansiyeli var. Bu hukukla çatışsa bile. Zaten Tr'de insicamlı bir devlet de yok.
"Suyunu kimseye göstermeden iç" diyen kesim, dini özel alana özgüleyen bakış açısına istemeden destek veriyor ama farkında değil.
