1/20 Bu topraklarda, coğrafi yer adlarının değiştirilmesi fikri ilk kez 1910'da ortaya çıkmış,resmi adım 13 Mayıs 1913’te İskân-ı Muhacirin Nizamnamesi ile atılmıştı.Türkçe olmayan isimlerin sistemli olarak değiştirilmesi meselesi,Cihan Harbi'ne girişle daha da önemli hale geldi.
2/20 5 Ocak 1915’te Enver Paşa tarafından askeri kıtalara gönderilen talimatnamede “savaş zamanının sunduğu olumlu imkândan yararlanılarak, Osmanlı topraklarında Ermenice, Rumca ve Bulgarca dillerden olan il, ilçe, köy, dağ ve nehir adlarının Türkçe’ye tahvili” isteniyor,
3/20 bu değişikliklerin nasıl yapılacağı konusunda bilgi veriliyor, yeni isimlerde dikkat edilecek hususlar sıralanıyor ve hatta bazı örnekler de veriliyordu. Bu emirname 15 Haziran 1916’da kaldırıldı ancak o zamana kadar çok sayıda köy ve kasaba ismi Türkçeleştirilmişti.
4/20 Örneğin Dersim’deki Kızılkilise’nin Nazimiye, Muğla’daki Megri’nin Fethiye, Hüdavendigâr’daki (1918’de Bursa oldu) Atranos’un Orhanili, yine Bursa’daki Mihaliç’in Karacabey, İzmir’deki Ayasluğ’un Selçuk olması bu dönemin işlerindendi.
5/20 Milliyetçilik ideolojisinin Osmanlı İmparatorluğu için bir tehdit oluşturmaya başladığını düşünerek Türkçülük ideolojisine sarılan İttihatçılara göre parçalanan, küçülen bir imparatorluktan geriye kalan küçük parçayı "bir Türk ülkesi" yapmaktan başka yol kalmamıştı.
6/20 Bu değiştirme ameliyesine Milli Mücadele yıllarında da devam edildi çünkü Milli Mücadele’yi yürüten kadrolar hem fiziki olarak hem de ideolojik olarak İttihatçıların devamıydılar. Üstelik yeni bir devletin kurulabileceği coğrafi alan iyice küçüldüğü gibi bu küçük alanda
7/20 hak iddia eden Ermeni ve Kürt milliyetçiliği hala tüm canlılığıyla varlığını sürdürüyordu. Ülkedeki yer isimlerinin "millileştirilmesi" konusundaki ilk teklifi TBMM'nin 20 Aralık 1920'de oturumunda İzmit milletvekili Sırrı Bey yapmış, ona tek Tunalı Hilmi Bey itiraz etmişti.
8/20 1922’de bir dizi yer adı "Türkleştirildi". Van'ın Müküs ilçesi Bahçesaray, Kırkkilise ili Kırklareli, Bolu'nun Üskübü ilçesi Konuralp, Ankara'nın İstanos (Zîr) ilçesi Yenikent, İstanbul'un Makriköy ilçesi Bakırköy, Ayastefanos ilçesi Yeşilköy,
9/20 Nevşehir'in Sinasos'u Mustafapaşa, Bursa'nın Tirilye'si Zeytinbağı, İmroz Adası Gökçeada oldu.1923’te İzmit'in adı Kocaeli,1924’te Kırkkilise’nin adı Kırklareli, 1927’de Bozok’un adı Yozgat yapıldı.1925’te, Artvin ilinde büyük kısmı Gürcüce olan yerleşim adları değiştirildi.
10/20 1934-1936 arasında Halkevleri yurt çapında 834 köye Türkçe isimler verdi. 1935’te Dersim Tunceli yapıldı. 1937’de Mamuretülaziz’e bizzat Mustafa Kemal tarafından ‘bereket-bolluk’ anlamına ‘El’azık’ denildi, sonra Elazığ’a çevrildi. 1939’da Sancak’ın adı Hatay’a çevrildi.
11/20 1940’da İçişleri Bakanlığı’nın genelgesi ile "Türkçeleştirme" hamlesine yeniden başlandı ancak İkinci Dünya Savaşı dolayısıyla,1947’de Hatay ilindeki Türkçe olmayan(çoğu Arapça idi) yer adlarının değiştirilmesi dışında önemli adım atılamadı.Hatta 1947’de Türkçe’ye çevrilen
12/20 Ernest Chaput’un Türkiye’de Jeolojik ve Jeomorfolojik Tetkik Seyahatleri kitabında ‘Galatya Yaylası’, ‘Likaonya Yaylası’, ‘Pontik’ gibi terimler rahatlıkla kullanılıyordu.İlginçtir en büyük isim değiştirme hamlesi nispeten ‘liberal’ politikalar izleyen DP döneminde yaşandı.
13/20 1956’da Genelkurmay Başkanlığı,İçişleri,Savunma ve Milli Eğitim bakanlıkları,Ankara Üni.Dil Tarih Coğrafya Fakültesi ile TDK temsilcilerinden oluşan Ad Değiştirme İhtisas Komisyonu, 1978’e kadar yaklaşık 75 bin yerleşme adını incelendi ve bunlardan 28 bin kadarı değiştirdi.
14/20 Bu çalışmalar sırasında Atkafası,Çakal,Çürük,Deliler, Domuzağı,Haraççı,Hırsızpınar,Hıyar,Kaltaklı,Kıllı,Kötüköy, Kuduzlar,Sinir,Zurna gibi "anlamları güzel çağrışımlar uyandırmayan, insanları utandıran, inciten, alaya fırsat tanıyan" isimler Türkçe de olsa değiştirildi.
15/20 Kimi isimler, Sehrince/Serince, Pervana/Pervane örneklerindeki gibi birkaç harf değişikliğiyle korundu. Kimi, Şemsi/Güneşli, Kebirkazani/Büyükkazanlı, Telanbar/Anbartepe, Telseyif/Kılıçlı örneklerindeki gibi Türkçeye tercüme edildi.
16/20 ‘Şıh’ gibi Alevi kökenliler ‘Şeyh’ yapılarak ‘Sünnileştirildi.’ İçinde ‘kızıl’, ‘çan’, ‘kilise’ gibi kelimeler olan yer isimleriyle Arapça, Farsça, Ermenice, Kürtçe, Gürcüce, Tatarca, Çerkezce Lazca yer isimleri "bölücülüğe meydan vermemek" amacıyla değiştirildi.
17/20 Aslında neredeyse bütün ulus-devletler üzerlerinde kurulu oldukları toprakların sadece demografik olarak değil, tarihi açıdan da sahibi oldukları göstermek için, o topraklarda bir zamanlar yaşamış ‘öteki’ grupların izlerini silmeye çalışmışlardır.
18/20 Coğrafi ve tarihi yer adlarını değiştirme bu işlemin sadece biridir. Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküşü sırasında yaşanan olayların travmatik etkisinden bir türlü kurtulamayan yönetici elitler de,orijinal/tarihsel yer isimlerin toplumun kolektif belleğinde çok ötelere itilmiş
19/20 olan bazı bilgileri yeniden bilinç üstüne çıkarmaya katkıda bulunmasından böyle bir bellek tazelenmesinin, yıllardır özenle inşa edilen "Anadolu’nun Türklerin yurdudur" şeklindeki resmi söylemi zayıflatmasından ve bu grupların tarihi haklara dayanarak, Anadolu coğrafyasında
20/20 hak iddia etmesinden korkuyorlar.‘Kürdistan’, ‘Amid/Amed’,‘Dersim’, ‘Konstantinopolis’,‘Smyrne’, ‘Pontus’, ‘Ararat’, ‘Kilikya’ gibi yer adlarının kullanılmasına gösterilen sert tepkinin nedeni, 100 yıldır bir türlü inşaatı bitmeyen ulus-devletimizin derin güvensizliği...
