#LetsTalkDesign odc. 10. Chodzież, gorsza siostra Ćmielowa
#PolishDesign #PRLdesign #ceramikaPRL
Różni tam profesorowie rozsiewają panikę, a to w kwestii koronawirusa, a to polskiej porcelany. Na szczęście nie jest aż tak źle, ale zacznijmy od początku
#PolishDesign #PRLdesign #ceramikaPRL
Różni tam profesorowie rozsiewają panikę, a to w kwestii koronawirusa, a to polskiej porcelany. Na szczęście nie jest aż tak źle, ale zacznijmy od początku
W Chodzieży istniały 2 fabryki porcelany: od 1852 ta założona przez H. Müllera i Ludwika Schnorr na zamku Grudzińskich i druga, należąca do SA Ćmielów. Ta pierwsza przeszła w ręce najpierw S. Mańczaka, a potem Cz. Szrama i W. Kapczyńskiego, produkujących fajans 
Podczas okupacji, obie zostały połączone w 1 zakład - Porzellan und Steingutfabrik AG in Kolmar (rozpoczęto wtedy produkcję porcelitu), a po wojnie upaństwowiono oba rozdzielając je na Chodzieskie Zakłady Porcelany i Zakłady Porcelitu w Chodzieży, które w 1964 znów połączono.
Tak powstały Chodzieskie Zakłady Porcelany i Porcelitu, w których w 1962 zaczęto budować trzeci zakład produkcyjny - ten obecnie zamykany, przy ul Kasprzaka (produkcja od 1965). W 1973 zostały włączone do Zjednoczonych Zakładów Ceramiki Stołowej Cerpol w Wałbrzychu.
W l. 50-tych chodzieskie zakłady korzystały głównie z form przedwojennych, których charakterystycznym przykładem jest serwis Regina. Jedak już w serwisach Lidia i Irena pojawiają się zauważalne tendencje modernistyczne, zwł. w malaturach (autorstwo tych fasonów jest sporne).
Przełom stylistyczny wiąże się z pojawieniem się w ChZPP dwóch Józefów: Prankego - wieloletniego kierownika wzorcowni oraz Września, kolejnego młodego absolwenta PWSSP we Wrocławiu, który jak wielu jego kolegów i koleżanek tworzył historię PRL-owskiego New Look
Józef Wrzesień jest autorem dwóch chodzieskich hitów: Izy i Aldony. W pewnym sensie symbolizują one styl Chodzieży: to nie były projekty "wielkie" ani wybitne. Ale były ładne, wdzięczne i cieszyły się wielką popularnością. Izę produkowano nieprzerwanie przez blisko 20 lat.
Jest w projektach Września coś kiczowatego, ale zarazem sympatycznego. Ten kolor, ta zwadiackość... Po prostu "the sixities". Liczba wersji malatur projektowanych przez Prankego wydaje się nieskończona (choć dla bardziej mieszczańskich gustów była też Aldona ze złotym brzegiem)
Kolejne ważne postaci projektujące dla Chodzieży to Danuta Duszniak związana z Instytutem Wzornictwa Przemysłowego (serwis Prometeusz) i Iwona Baczkowska (serwis Debiut i Feliks)
"Królem porcelitu" chodzieskiej fabryki był natomiast Eugeniusz Renkowski, autor kilkunastu fasonów, w tym oryginalnego serwisu Stolica oraz bardzo popularnych wzorów Roman i Karol (te ostatnie, jako dedykowane dla mężczyzn występowały w wersjach np "brydżowych")
W Chodzieży robiono również figurki, głównie bieda-figurki. W przeciwieństwie do Ćmielowa, który na tym polu, dzięki projektantom z Instytutu Wzornictwa Przemysłowego był w światowej czołówce, w ChZPP tzw. mała plastyka była dziełem anonimowych modelarzy. Nie przepłacajcie ;)
Było tez wśród chodzieskich figurek kilka bardzo udanych: Łasiczka Naruszewicza, Skalary Jędrasiaka (jego Tygrysek jest już, hm, dyskusyjny) oraz niezłe 3 anonimowe: Spaniel, Pies Collie i Miś Polarny. Za tymi warto się rozglądać, grzebiąc babci po szafkach ;)
No i wreszcie, w Chodzieży robiono wazony, głównie porcelitowe. Może nie tak znane jak te ćmielowskie, ale zupełnie przyzwoite; znowu - kwintesencja "pikasów" bez aspiracji do bycia wielką sztuką.
ChZPP przeżyły transformację (co jest samo w sobie sukcesem) i przekształcone w spółkę akcyjną, zostały sprzedane - najpierw do NFI, a ostatecznie trafiły w ręce Mariana Kwietnia, który połączył je z Ćmielowem w 1 spółkę (Polskie Fabryki Porcelany "Ćmielów" i "Chodzież" S.A.)
Aktualnie, PFP "Ćmielów" i "Chodzież" S.A. wchodzą wraz z Lubianą w skład Polskiej Grupy Porcelanowej, funkcjonującej w ramach holdingu zarządzanego przez spółkę-matkę Wistil. Zarząd grupy deklaruje, że po zamknięciu zakładu w Chodzieży, marka i fasony zostaną utrzymane.
Czy tak faktycznie będzie - nie wiem. Natomiast na całym świecie branża ceramiczna przeżywa konsolidację. Konkurencja z Chin praktycznie uniemożliwia produkcję porcelany "taniej, ale przyzwoitej". Wszyscy starają się utrzymać marki bardziej luksusowe, za cenę likwidacji słabszych
Być może Chodzież również czeka taki los, jednak w małym stopniu winiłbym za to samą rodzinę Kwietniów (właścicieli holdingu). Dość mądrze inwestują w rozwój Ćmielowa, tworząc markę Ćmielów Design Studio, którą starają się wprowadzić na rynki światowe. Quid pro quo...
Na zakończenie, zerknijcie sobie jeszcze na kultowy serwis "Ira" autorstwa Józefa Września i anonimową ale bardzo typową dla Chodzieży paterę w technice natrysku wybielanego (poszła za 330 zł na Alledrogo i to była niezła cena, szkoda że się spóźniłem)
Jako appendix przypomnę, że szum wokół zamknięcia zakładu jest 1) na wyrost (zwolniono 126 osób, marka przetrwa) 2) zagłuszaniem tego, że prawdziwa rzeź polskiej ceramiki (i kultury) to była w l. 90. Poniżej to co zostało z zakładu produkcji porcelitu przy ul. Buszczaka. AD 2015
