Thread by @Share_Bajaar

येस बँक का बुडाली?
वाचा #thread
बँका का बुडतात हा एक महत्वाचा प्रश्न आहे। त्याआधी बँका काम कशा करतात हा मुद्दा जाणून घेऊयात!

कुठल्याही व्यवसायात काहीतरी भांडवल, रॉ प्रॉडक्ट म्हणजे वस्तू किंवा सर्विस असते। बँकेकडे "पैसा" हेच भांडवल आणि पैसा हेच रॉ मटेरियल आहे।
#मराठी_गुंतवणूकदार

बँकेकडे ग्राहक (सामान्य ग्राहक व संस्था) पैसे ठेवतात अन त्या ठेवींवर त्यांना व्याज मिळतं। साधारणपणे FD (Fixed Deposits) वर ते 7% वगैरे असतं आणि बचत खात्यावर 4% वगैरे असतं। यात काही अंशी कमी जास्तही असेल।

दुसरा भाग असतो कर्जाचा। बँकेकडून कर्ज घेणारे असतात। त्यात सामन्य ग्राहक, शेतकरी, उद्योजक ते अगदी मोबाईल घेण्यासाठीही कर्ज दिलं जातं। त्याच्यावर व्याज आकारला जातो। तो वेगवेगळा असतो। पण सरासरी तो 10% च्या अधिक असतो।

म्हणजे तुमची 100 ठेवी असेल तर त्यावर 7₹ तुम्हाला मिळतील आणि 100 कर्ज असेल तर तुम्हाला बँकेला परत देताना 100+10 असे 110₹ द्यावे लागले असते।
हा देण्या आणि घेण्यातील (आवक-जावक) जो फरक आहे त्यावर बँकांचे कारभार चालतात।

ही साखळी सतत सुरू राहिली तरच बँक सुरू राहते। पण समजा ज्यांनी कर्ज घेतले आहे त्यांनी ते परत केलं नाहीच तर...? तर ज्या ठेवीदारांना मुद्दल आणि परतावा द्यायचा आहे तो तर धोक्यात येईलच आणि नव्याने कर्ज देण्यासाठी बँकेकडे पैसे असणार नाहीत।

म्हणजे ती साखळी तुटेल आणि बँक बंद होण्याच्या मार्गावर येईल। जी कर्ज बँकेला परत मिळवता येत नाहीत त्याला NPA (Non Performing Assets) म्हणजे थकीत कर्जे म्हणतात।
उदाहरणार्थ विजय मल्ल्याने SBI ला कर्जाची परतफेड केली नाही त्याला NPA म्हणतात।
अशाने बँक बुडतात।

आता प्रश्न आहे #YesBank चा... मुळात येस बँक ही कॉर्पोरेट बँक आहे। ही बँक काय करायची, तर छोट्या मोठ्या लोकांना कर्ज वाटत बसण्यापेक्षा सरळ मोठ्या उद्योगांना पैसे देऊन मोठं व्याज मिळवत होती। पण भारतात व जगभरात मंदी आली अन व्यापार ठप्प होऊ लागले।

त्यामुळे ज्या उद्योगांनी (खासकरून नवउद्योग) येस बँकेकडून घेतलेले कर्ज परत करताना अडचणी येऊ लागल्या। मुळात उद्योगच न चालू लागल्याने तेच डबघाईला आले होते आणि ते येस बँकेला काय पैसे परत करणार? येथून येस बँकेचे दिवस फिरले।

मोठमोठे कर्ज अडकून बसले आणि नव्याने कर्ज देऊन बँक चालू ठेवण्यासाठी पैसे शिल्लक राहिले नाहीत। त्यात घोळात घोळ म्हणून येस बँकेचे संस्थापक सदस्य राणा कपूर यांनी ही थकीत कर्जाची माहिती लपवून ठेवल्याने RBI ने त्यांना पदावरून पायउतार व्हायला भाग पाडले।

दुसरा घोळ म्हणजे दुसरे संस्थापक सदस्य मधु कपूर व राणा कपूर यांच्यात भांडणं होऊन निर्णयप्रक्रियेत विलंब होऊ लागला। हे सगळं येस बँकेला दलदलीत नेणारी घटना होती। आता बँकेसमोर प्रश्न होता की बँक चालवायची असेल तर आवक-जावक की साखळी सुरू ठेवली पाहिजे।

त्यासाठी नव्याने कर्ज वगैरे देण्यासाठी पैसा म्हणजेच नवं भांडवल हवं होतं। त्यासाठी RBI ने त्यांना पुरेशी मुदत दिली पण त्यात नवे चेअरमन रवणीत गिल यांना यश आले नाही। बँक अजून रसातळाला जाऊन ठप्प पडू नये म्हणून अखेर सरकारने व RBI बँक ताब्यात घेतली।

आता SBI व LIC या संस्थेच्या माध्यमातून येस बँकेला नवं भांडवल देऊन बँक सुरू ठेवण्याचे प्रयत्न सुरू आहेत।
#मराठी_गुंतवणूकदार