Yeni silsile (#FLOOD): Şirket kuranlara tavsiyeler. Finansal kriz, salgın hastalık ve depremle sarsılan ekonomi, iş kurmak isteyeni korkutur. Oysa ülkenin, bazen de dünyanın dibi bulduğu bu dönemler şirket kurmak için en uygun zamanlardır. Çünkü kredi, emek ve hammadde ucuzdur. 
Önce ne yapacağınızı iyi düşünün. Çok orijinal, hiç görülmemiş bir ürün/hizmet sizi rekabetten korur ama müşteriye ne olduğunu ÖĞRETMEK zorundasınız; üretmek ve satmak da çok zor olabilir. Sıradan bir ürünü sıra dışı şekilde pazarlamak size aynı kârı daha kolay getirebilir.
Ayaklarınız yere basmalı. Şirket kurmak olağanüstü bir iyimserlik gerektirir. Başarısız olan patronların çoğu bu iyimserlikle sarhoş olanlardır. Firmanızın yakın gelecekte kâr edecek olması yetmez. Nakit giriş ve çıkışını öngörmeniz gerekir. Nasıl?
Her yıl 100 Lira harcayıp 150 Lira kazanacaksınız diyelim. Bu para bütün sene eşit aralıklarla mı gelecek? Her Pazartesi? Her ayın ilk 3 günü? Yıl sonu? Peki harcamalarınız hangi sıklıkta olacak? Hammadde, maaşlar, kira, sevkiyat… Bunların hangilerini peşin ödemek zorundasınız?
Para akışının zamanda yayılmasını planlamadıysanız kârlı bir işletmeyi batırabilirsiniz. Bu planı en az 3 yıl için yapın. İyimser ve kötümser varsayımlarla aylık nakit ihtiyacınız belli olsun. Yaz tatillerinde, bayram, seçim gibi olaylarda nakit durumunuz ne olacak? İyi düşünün.
Genç şirketlerin yaklaşık %70’i üç yaşına gelmeden ölür. Kalanların da yarısı 5 yaşına gelmeden iflas eder. Bu başarısızlıkların temel sebebi az önce anlattığımız nakit sorunudur. Buraya kadar ne yapacağınızı konuştuk. Biraz da kiminle yapacağınızı konuşalım.
Şirket kurarken tek başınıza çıkmayın yola. Küçük bir iş kurarken bile çok farklı bilgi, beceri ve tecrübeye ihtiyacınız var. Bunlar aynı insanda bulunamayacak kadar zıt şeylerdir: Bir muhasebecinin “can sıkıcı” ciddiyeti ile pazarlamacıların esnekliği aynı kişide olamaz.
Bir genel müdürün çabuk karar verebilmesi ve verdiği kararları bazen “zorla” herkese kabul ettirmesi gerekir. Yoksa ekip enerjisini tek bir noktaya teksif edemez ve herkes farklı “doğrular” peşinde koşar. Ama Bu lider, analiz ve tasarım yapacak “itaatkâr” teknisyenlere muhtaçtır.
Kısacası, ortaklarınız olmalı ve bunlar birbirlerinin eksiklerini tamamlayacak bilgi, zekâ, tecrübe ve kişiliğe sahip olmalılar. Gemi kaptansız yürümez ama aynı gemide 3 kaptan da olmaz. İhtiyacınız olan herkesi ortak almayın. Maaş verebilir yahut taşeron çalıştırabilirsiniz.
Ortakların beklentileri uyumlu olmalı. Macera arayan, prestij için şirket kuran, babası gibi olmak isteyen, mühendislikten bıktığı için lokanta açma hayali kuran... vb tutarsız insanlarla ortak olmayın. Şirket para kazanma aracıdır. Briç klübü, vakıf, dernek değildir. Dikkat!
Ortak adaylarını soruşturun. Hapis yattı mı? Neden? Daha önce şirket kurup batırdı mı? Neden? Kişisel borcu var mı? Kavgalı, davalı olduğu kişiler var mı? Yurt dışı yasağı var mı? Neden? Onun bunun tavsiyesiyle ortak alınmaz. Agâh olun, evleniyorsunuz!
Dost, akraba, çocuk ortak almayın. Aile içindeki sorunlar şirket ilişkilerini zedeler; profesyonellikten ve kurumsallaşmaktan uzak bir kabile olursunuz. Başarılı olan da var ama zor. Ortaklarınızın karısı/kocası da şirketten uzak dursun. Dedikodu, kıskançlıkla batan şirket çok.
Ne yapacağınızı ve kiminle yapacağınızı konuştuk. Biraz da nasıl yapacağınızı konuşalım. İhtiyacınız olan internet hizmeti, depo, kamyon, sigorta… Ne varsa kısa vadeli esnek kontratlar arayın. Sıkıntılı dönemlerde şirketinizi kırmadan büyütüp küçültebilmeniz gerekir.
Şirketiniz bir “aile” değil; siz çalışanların babası/annesi değilsiniz. Çalışanları toplayıp “biz bir aileyiz; ben sizin babanızım” diyen 1930 model endüstri patronları gibi konuşmayın. Profesyonel olun ve çalışanlardan profesyonellik bekleyin.
Şirketi kurma sebebiniz sevmek, sevilmek değil para kazanmak. Herkesin hakkını verirseniz insanlar sizi doğal olarak sevecektir ama bir patron gibi; baba gibi değil. Çalışanları ve taşeron firmaları adaletinizle teslim alın. Adil olanı herkes sever çünkü insanlar adaleti sever.
Bakın, uyuşturucu kaçakçılığı yapan bir mafya babası bile kasayı dürüst adama teslim eder. Banka soyacak çete reisi liyakat sahibi kasa uzmanı ister. Eğer işinizi düzgün yapar, verdiğiniz sözleri tutarsanız kriz döneminde bile kâr eden bir şirket olursunuz.
Devlet yardımlarına, torpile, rüşvete bel bağlamayın. Kıyakçılığa alışan ayakçılığa alışır. Pirim avcısı değil kâr avcısı olun. Müşteri için artı değer üretin ve hak ettiğiniz karşılığı sonuna kadar alın.
Son bir tavsiye: Genç şirketlerin özel kişilere değil şirketlere yönelik mal/hizmet üretmesi gerekir. Binlerce müşteri bulmak, bunların sipariş, ödeme ve itirazlarını takip etmek kârınızı yutar. Tersine, şirketlere satılan birkaç “büyük” hizmet son tahlilde çok daha kârlıdır.
Vesselâm :)
