Sosyal medyada herkes kendi kişisel deneyiminden tekil örnekler veriyor. Ama kim haklı? Bunu ancak standart bir metotla ve pek çok ürünü hesaba katarak buluruz. Şöyle ki:
Türkiye’de yıllık ortalama gelir, dolar cinsinden yaklaşık 9000$. Hollanda’da ortalama gelir 53000$. Dolar cinsinden ifade ettiğimiz, gelirin nominal değeri oluyor.
Fakat Türkiye ve Hollanda’da ürün ve hizmetlerin fiyatları birbirine denk değil. Pek çok şey Tr’de daha ucuz, bazı şeyler ise daha pahalı. İki ülkede de ödemeler $ ile yapılmıyor ama karşılaştırma için ikisindeki fiyatları da $ cinsinden düşüneceğiz.
Mesela erkek saç traşı İstanbul’da 4$, Amsterdam’da ise bunun birkaç katı tutar. Genellikle, daha kalkınmış ülkede hizmetler daha pahalıdır, çünkü insan emeği daha değerlidir.
Hizmetlerin aksine ürünlerde (mesela gıda, giysi, elektronik vb) fiyat farkı genellikle daha azdır, çünkü bunların ithalatı kolay. Hatta bazıları vergiler yüzünden Türkiye’de daha pahalı. Peki bunca ürün&hizmetten hangisini kriter alacağız? Yani genelde hangi ülke daha ucuz?
Bunu cevaplamak üzere, sıradan bir insanın hayatını idame ettirmesi için gerekli olan temel tüketim kalemlerinden bir sepet belirliyor iktisatçılar. Bu sepetin $ cinsinden toplam fiyatı Türkiye’de Hollanda’dakinin yaklaşık üçte biri.
Yani bu hesaba göre Hollanda’da ortalama fiyatlar Tr’nin 3 katı.
Ama hatırlarsanız Hol’daki ortalama nominal gelir Tr’nin 6 katıydı. Bu oranı fiyat oranına bölersek satın alma gücü paritesine göre düzeltilmiş gelir farkına ulaşırız 6/3=2
Ama hatırlarsanız Hol’daki ortalama nominal gelir Tr’nin 6 katıydı. Bu oranı fiyat oranına bölersek satın alma gücü paritesine göre düzeltilmiş gelir farkına ulaşırız 6/3=2
Yani hayat pahalılığını hesaba katınca Hollandalılar bizim 6 değil ‘yalnızca’ 2 katımız kadar zengin. Daha doğrusu şu: Parasını orada (€) kazanıp orada harcayan ortalama Hollandalı’nın maddi hayat standardı burada TL kazanıp burada harcayan ortalama Türk’ün 2 katı.
Satın alma gücü paritesine göre ülkelerin ortalama gelir düzeylerini buradan karşılaştırabilirsiniz: en.m.wikipedia.org/wiki/List_of_c…
Fakat bu iki kişi üçüncü bir ülkeye seyahat ederse aralarındaki refah farkı orada yine 2 değil 6 kat gibi olacaktır. Bunu belirleyen, her birinin kendi parasıyla kaç $ satın alabildiği.
Bu özet bilgileri doğru yorumlamak için birkaç uyarı:
1) Burada ortalama fiyatları referans aldık. TL cinsinden aynı ücreti kazanan iki Türk’ten ithal ürünlere daha düşkün olan, Hollandalı ile refah farkını daha çok duyumsayacaktır.
1) Burada ortalama fiyatları referans aldık. TL cinsinden aynı ücreti kazanan iki Türk’ten ithal ürünlere daha düşkün olan, Hollandalı ile refah farkını daha çok duyumsayacaktır.
2) Ülkede eşitsizlik yüksekse ortalama gelir yanıltıcı olacaktır, konuya ortanca (medyan) gelir açısından bakmak daha doğru olabilir. Türkiye nüfusunu en yoksuldan zengine sıraladığımızda ortaya denk gelen bireyin gelirine ortanca gelir deniyor.
Konuya ortanca gelir açısından baktığımızda Türkiye’de göreli refah düzeyi daha da geriye düşüyor. Hanehalkı büyüklüklerine ve satın alma gücü paritesine göre düzeltilmiş ortanca birey gelirlerine baktığımızda Hollanda’da refah Türkiye’dekinin yaklaşık 3 katı.
3) Ülkeler arasında fiyatları karşılaştırmak uzmanlar için bile o kadar kolay değil. Sağlık, eğitim, kreş gibi alanlarda bazı hizmetleri devlet parasız sağlayabiliyor mesela. Sosyal devletimiz bu alanların bazılarında başarılı, bazılarında başarısız. Uyarılar bu kadar. Özet:
Kısacası, Tr’de #fiyatlar daha düşük, ama ücretler çok daha düşük, o yüzden Hollandalılar kendi ülkelerinde bile bizden 2-3 kat daha rahat yaşıyor, seyahat ederkense bizim 6 katımız kadar para harcayabiliyor. Çünkü onlar yüksek gelirli bir toplum, biz ise orta gelirli toplumuz.
Hollanda örneği üzerinden yaptığımız bu karşılaştırmalar yüksek gelirli Batı ve Pasifik ülkelerinin çoğu için geçerli.
İnsanların kendi kişisel deneyimlerine dayanarak, çarşı pazardan gelişigüzel seçtikleri tekil örnekler üzerinden anlattıklarıyla bu işin doğrusunu anlamak mümkün değil. Bilimle kalın.
@threadreaderapp unroll
