Thread by @FatihKumas4

1) İslamiyette insanların yaptıkları anlaşmalara riayet etmeleri çok önemlidir. Bu konuda değişik ayetler bulunmaktadır. Öncelikle İsra suresinden başlayalım. 34. ayette deniyor ki: "Ahde vefa gösterin; çünkü ahid sorumluluk doğurur". Müfessirlerin görüşlerine değinecek olursak;

2) Fahreddin-i Razi diyor ki: Bil ki bir işi belgelemek ve onu iyice sağlama almak için, önceden yapılmış olan anlaşma, "ahid"dir. O halde ayetteki, "Ahdi yerine getirin "emri, "Ey iman edenler, bağlandığınız akidleri yerine getirin" (Maide. 1) ayetinin bir benzendir.

3) Binâenaleyh, "Ahidleri yerine getirin" ayetinin muhtevasına, alış-veriş, ortaklık, yemin, nezir (adama), sulh (barış) ve nikâh gibi bütün ahidler girer. Bu hususta sözün özü şudur: Ayetin muktezasına göre, iki kimse arasında geçen ve yapılan her akid ve ahde,

4) o iki kişinin, akid ve ahidlerinin gereğine göre, bağlı kalmaları ve gereğini yerine getirmeleri icâb eder... Bu nass, ahde ve akde vefa göstermek gerektiğine delâlet eden diğer nasslarla da kuvvetlenir. Mesela, "Ahid yaptıkları zaman, ahidlerini yerine getirirler"(2/177);

5) veya "Onlar, emanetlerine ve ahidlerine riayetkardırlar" (Mü'minun, 8)..

Daha sonra Cenâb-ı Hak "Çünkü ahidden sorulur"(mes'ul olur) buyurmuştur. Bu hususta şu izahlar yapılmıştır:

6) 1) Bununla, ahid yapanın, yaptığı ahidden mes'ûl olacağı murad edilmiştir.

2) Bu, "Ahd mes'uldür (istenir)" yani, "Bunu yapandan, bu ahdi zâyî etmemesi ve tastamam yerine getirmesi istenir" demektir.(Kelimenin istemek/talep etmek manası da bulunmaktadır.)

7) 3) Bunun bozulduğu farzedilerek sanki ahidde bulunan, ahdini bozan kimsedan, "Niçin bozdun, ahdini yerine getirmeli değil miydin?" diye hesap sorar..

8) Kutub diyor ki "İslâm, antlaşmaya bağlı kalmaya önem vermiş ve bu konuda kesin emirler getirmiştir. Zira antlaşmaya bağlılık bireyin vicdanında ve toplumun hayatında dürüstlüğün, güvenin ve temizliğin kaynağıdır.”

9) Tefhim'de Nahl suresi 91 ve 92. ayetleri ile alakalı şu açıklama yapılıyor: Bu ayetlerde Allah, önem sırasına göre dizilmiş üç tür anlaşmadan (ahid) bahsetmektedir. Bunlardan birincisi, hepsinden önemli olan Allah'la insan arasındaki ahid, yani bağdır.

10) Önem sırasında ikinci olan, bir insanla bir insan arasında veya bir grup insan arasında Allah şahit tutularak veya Allah'ın adı anılarak yapılan ahidleşme veya anlaşmadır. Üçüncü tür ahid ise, Allah'ın adı anılmadan yapılan ahiddir.

11) Her ne kadar bu önem sırasına göre üçüncü ise de, bu ahidin yerine getirilmesi de ilk ikisi kadar önemlidir ve bozulması yasaklanmıştır.

12) "Bu bağlamda, Allah'ın, anlaşmaları bozanları çok şiddetli bir şekilde azarladığına dikkat edilmelidir ki bu yeryüzündeki karışıklık ve düzensizliklerin en büyük sebebidir”.

13) Bir mumin yapmayacak oldugu seyi basindan vaad etmemesi gerekmektedir :

Ey iman edenler! Yapmayacağınız şeyleri niçin söylüyorsunuz? Yapmayacağınız şeyleri söylemeniz, Allah katında büyük gazap gerektiren bir iştir.( Saff/ 2-3 )

14) Kurtubi bu ayetlerin yorumunda diyor ki: ğer kişinin bu söylediği şeyler geçmişe dair ise yalan olur, geleceğe dair ise verdiği sözde durmamak olur. Her ikisi de yerilmiş davranışlardır.

15) Mevdudi Saff suresindeki bu ayetler ile alakalı diyor ki: “Bu ayet biri umumi, diğeri hususi iki anlamı birden tazammun eder. Şayet bu ayeti, bir sonraki ayetle birlikte okursak, umumî anlamı şöyle olur: Gerçek Müslümanın söylediği sözle, yaptığı işin tutarlı olması gerekir.

16) Ne söylüyorsa, onu bizzat yaparak göstermelidir. Şayet yapmaya niyeti veya gücü yoksa, o zaman susmalıdır. Çünkü bir kimsenin yapmadığı bir şeyi söylemesi Allah katında en kötü amellerdendir. Ve o kimse Allah'ın azabını haketmiştir.

17) Ayrıca müminlik iddiasında bulunan bir kimseye bu şekilde davranmak yakışmaz. Hz. Peygamber (s.a) böyle bir özelliğin müminliğin değil, münafıklığın alametlerinden olduğunu söylemiştir.

18) Hocaefendi dikkat cekici bir sekilde diyor ki: (Munafik) Va’dettiğinde yerine getirmez. Buna, söz verip sözünden dönme de diyebiliriz ki, en basit şekliyle randevulaşmalarda gecikmeler buna iyi bir misal teşkil eder.

19) Oysa ki, bu türlü durumlarda ihtimaller önceden nazara alınmalı ve söz verilirken mutlaka gecikme payı düşünülerek verilmelidir. Aksine daha sonraki mazeretleri, eğer olağanüstü bir durum söz konusu değilse, meşru kabul etmek mümkün değildir.

20) Bunu derken hemen hatırıma Mehmet Akif’e âit bir anekdotun geldiğini kaydetmek istiyorum: Meşhurdur, Merhum Akif, Fatin Hoca’yla randevulaşır. Fakat hoca, söz verdiği vakitte oraya gelemez. Bunun üzerine Akif geri döner ve üç ay kadar Fatin Hoca’yla görüşmez.

21) Va’dinde durmamak adına yukarıda söylediğimiz hususlar, “hulfü’l-va’d”in minimumu sayılır. Şimdi, bu minimum noktadan alıp işi kâdeme kâdeme daha ileri safhalara götürebiliriz ki, bunların hepsi birer hulfü’l-va’ddir ve münafık alâmetlerindendir.

22) Onun için gerek ticari anlaşmalarda, gerekse bir insan ile yapılan iş kontraktında veya nikah akdinde veya herhangi bir hususta kişi yapacagim dediği şeyi kendi elinde olmayan engelleyici bir sebep çıkmadıkça yapmalıdır.

23) Bir ülkeye giriş yapmak için vize veya oturumun hangi şartlarda verildiğini bilerek, bu şartların kabulü olacak şekilde o ülkede yaşamak da bir anlaşmadır. O ülkede haksız kazanç elde etmek, veya benzeri bir tutum, mesuliyet gerektirecek şekilde anlaşmalara riayet etmemektir.