Thread by @BergenLutfi

"İslâm ekonomisi" denildiğinde kapitalist toplumun alternatifi olabilecek bir modelin varlık bulması anlaşılmalıdır.

Yoksa "aramızda İslâmî iktisat değerlerini yaşayacağız" diyenlerin geliştirdiği grup davranışlarını "İslâm ekonomisi" olarak adlandırmak yanılsamadır.

Dikkat edilirse Hz. Peygamber'in Medine toplumunda sadece Müslümanları değil müşrik Arap kabileleri de ihtiva eden bir iktisat yapılanması vardı.

Diğer ifadeyle İslâm ekonomisi iman/küfür gerilimine neden olmamakta, emek/pazar/lojistik üzerindeki tekelciliğe karşı durmaktaydı.

Medine'nin müşrikleri (müşrik Arapları) Mekke kapitalizminden kurtulabilmek amacıyla Hz. Peygamber'in kurduğu Medine Pazarı'na destek verdiler.

Günümüzde ise "İslâm ekonomisi" çalışmaları kapitalist kurumların "islâmî" görünümlü teşekkülleriyle yol almaktadır.

İslâm'ın temel ekonomik kavramlarından biri "karz-ı hasen."

Modern dindarlık bu kavramı bir ahlâk eylemi haline getiremiyor. Zira "barınma hakkı" gibi temel konuda bile baba, oğluna "git kredi çek" diyor.

Baba ile oğlu arasındaki iktisadî ilişki dahi "karz-ı hasen" kavramına yabancılaşırken, dindarların birbirleriyle ilişkilerini "değerlerin tecessümü" üzerinden kuramaması beklenebilir bir durumdur.

Dindarlığın kapitalist birikime yönelişinin en bariz söylemi şu idi: "Dünya Müslümanlara verilmiştir."

Dünya eğer Müslümanlara verilmiş ise Hz. İsa ile Hz. Muhammed arasında asırlar geçmişti. O dönemdeki bu boşluk nasıl açıklanacaktır?

Modern dönemde "İslâm ekonomisi" teorisi gerçekte İslâm dinine intisap ettiğini ikrar eden yaklaşık 1,5 milyar insanın zekat fonunu yönetmek, tasarruflarını yönlendirmek amacı taşımaktadır.

Ancak bu teori kullandığı araçlar (bankacılık, para) sistemi gereğince kapitalisttir.

Osmanlı toplum düzeninin en büyük başarısı zekâta dayalı bir üretim sistemi kurmasıydı.

Demek ki "İslâm ekonomisi" öyle bir grup insanın "kendi aralarındaki iktisadî tavırları" değildir.

"Biz İslâm ekonomisini gerçekleştirdik. Bakın kooperatif kurduk" ifadesinin "İslâm ekonomisi" ile izah edilmesi çok anlamsızdır.

Kurduğunuz bu kooperatif kapitalizmin karşısında bir model midir?

Osmanlı iktisat düşüncesi kendi zamanında Avrupa sermayesi karşısında alternatifti.

"İslâm ekonomisi" gibi bir teorinin geldiği nokta "karz-ı hasen" kavramını dahi ibadet olmaktan çıkarıp bankacılık işlemi haline getirmek oldu.

"Faiz helaldir, riba haramdır" diyen bir anlayıştan "karz-ı hasen" ile hareket eden 'homo İslamicus'a varılabilir mi?

"Karz-ı hasen" bir bankacılık işlemi değildir; ibadettir.

Bu borç verme metodu aslında "zekât alması caiz kişiye" izzet-i nefsi kırılmasın diye iade süresi belirsiz bir servet transferidir.

İslâm ekonomisi için büyük teorilere ihtiyaç yoktur.

Türkiye'de 17 milyon kişi sigarayı bırakıp havaya savurduğu parayı muhtaçlara vermeye başladığı an "İslâm ekonomisi" tahakkuk eder. Zira israf haramdır.

Zekat mükellefleri zekatlarını 7 sınıfa verseler "İslâm ekonomisi" olur.

150.000 TL'lik otomobilini satıp, 36 ay vadeli kredi ile 300.000 TL'ye borçlanan "dindarlık" otomobile (bineğe) zekât olmadığı için zekâttan kurtulmuş oluyor.

Böyle bir dünyada "İslâm ekonomisi" teorisi gibi "büyük söylemler" hayata dokunamıyor.

"Yok aslında birbirimizden farkımız; ama biz, Ottoman Bank'ız."

Son 2 ayda etrafımda tanıdığım pek çok kişi otomobil aldı. Hepsi muhafazakâr insanlar. "Abi çok kazandık" diyorlar.

Kapitalizm, kredibilitesi yüksek kişilere kazandırıyor.

Osmanlı'nın modern kapitalizmle en büyük farkı burjuvası olmaması idi.

Yani Osmanlı ekonomisine kapitalizm girememişti. 1838'e kadar.