Thread by @iuefsosyoloji

20. yüzyılın en büyük bilim filozoflarından biri olarak görülen ve yaklaşımı günümüzün bilimsel düşüncesine derinden nüfuz eden Karl Popper’a daha yakından bakalım.

Karl Raimund Popper 28 Temmuz 1902’de, Avrupa’nın en önemli kültür merkezlerinden, imparatorluk kenti Viyana’da, Aziz Stefan Katedrali'nin güneyine bakan, devasa kütüphaneli bir evde, Protestanlığı seçen Yahudi bir ailenin üçüncü ve son çocukları olarak dünyaya gelir.

Babası Dr. Simon Siegmund Karl Popper bir avukattır. Yunan ve Latin klasiklerini Almanca’ya çevirir, evsizlere yardım eden komitelerde gönüllü olarak yer alır. Annesi, kızlık soyadıyla Jenny Schiff ise Viyana’nın yüksek burjuva sınıfına mensup bir müzik tutkunudur.

Popper henüz on iki yaşındayken patlak veren Birinci Dünya Savaşı’nın, Viyana’nın ışıltılı ve kozmopolit yaşamını nasıl dönüştürdüğüne şahit olur. Zayiatların, yenilginin ve enflasyonun getirdiği kıtlık, yoksulluk ve soğuk "zihninin bir köşesinde hep kalır".

Viyana’nın temel ihtiyaç maddelerine bile ulaşamadığı bu dönemde Popperlar da ellerinde avuçlarında ne varsa yitirirler. Karl Popper bitirme sınavlarına giremeden okuldan ayrılmak zorunda kalır ve üniversiteye kayıt yaptıramaz. Marangoz çırağı olarak hayatını kazanır.

Viyana Üniversitesi’nde felsefe, psikoloji, tarih, matematik, fizik, müzik tarihi derslerini özel öğrenci statüsüyle takip eder. Sınavlarını dışarıdan vererek Avusturya'daki eğitim reformunun devamcısı yeni Pedagoji Enstitüsü'ne kaydolur ve ilkokul öğretmenliği sertifikası alır.

Açlık yürüyüşlerinin ve kanlı çatışmaların damga vurduğu öğrencilik yıllarında Sosyalist Okul Öğrencileri Derneği'ne katılır, kısa süreliğine Marksist olur. Freud ve Adler’in psikanalitik teorileri ile tanıştıktan sonra muhtaç çocuk kliniklerinde sosyal hizmetli olarak çalışır.

1928'de Würzburg okulundan Karl Bühler’in gözetiminde Düşünce Psikolojisinde Yöntem Sorusu Üzerine başlıklı tezini sunarak doktorasını yüksek bir başarıyla tamamlar. 1930'da ortaokul öğretmenliği yapmaya başlar ve enstitüde tanıştığı Josefine Anna Hennie ile evlenir.

Siyasi çekişme ve çatışmaların ortasında ekonomik olarak da güvencesiz kalan Popper, 1937 yılında Canterbury Üniversitesi’nde felsefe dersleri vermek için Yeni Zelanda’ya taşınır. Bir yıl sonra Avusturya, Nazi Almanyası tarafından ilhak edilir (Anschluß).

1939'da İkinci Dünya Savaşı patlak verir. Ancak Popper bu sefer de cepheden millerce uzaktadır. Yazarak savaşa katkıda bulunduğunu düşündüğü Açık Toplum ve Düşmanları’nı 1945'te yayımlar. 1946’da Londra Ekonomi Okulu’nda (LSE) ders vermek üzere İngiltere’ye taşınır.

1949’da mantık ve bilimsel yöntem profesörü olur. 1934’te yayımladığı Bilimsel Araştırmanın Mantığı, 1959’da İngilizce’ye çevrildiğinde büyük ses getirir, klasikler arasında yerini alır. Yöntembilim, bilgi kuramı, bilim ve siyaset felsefesi başlıca ilgi ve çalışma alanlarıdır.

Entelektüel dünyaya damgasını bilimsel olanın bilimsel olmayandan ayırt edilebileceği yeni bir ölçüt geliştirerek vurur: Yanlışlanabilirlik. Tümevarım yöntemini bilimsel olarak yetersiz gören Popper, olguların doğrulanmasıyla teorilerin bilimsel bir nitelik kazanmadığını söyler.

Bilimsel olanın teorileri sınayabilecek olguların tespit edilmesi olduğunun altını çizer ve tüm kuğuların beyaz olduğunu ispatlamak yerine siyah kuğunun aranması gerektiğini ekler. Bilimin mutlak bir yöntemi olmadığını düşünen Popper’a göre bilme etkinliği problem çözmedir.

Dönemin önemli birçok tartışmasına imza atan Popper, Viyana Çevresi’nin doğrulanabilirlik ilkesini sert bir biçimde eleştirir. Çevrenin “resmi muhalefetidir”. Wittgenstein’ın “felsefede gerçek problemler yoktur, yalnızca dil oyunları vardır” önermesine mütemadiyen itiraz eder.

Tarihselciliğin Sefaleti ile tarihselci metodolojiyi ve LSE’deki iş arkadaşı Karl Mannheim’ı hedef tahtasına oturtur. 1961 yılında Tübingen’de gerçekleştirilen bir toplantıda ise Theodor W. Adorno ile sosyal bilimler metodolojisi üzerine tartışmaya tutuşur.

Popper tartışırken hırçın bir tavır sergilese de - John Watkins onu “entelektüel bir kabadayı” olarak görür- insanlara özveri ile yaklaşır. Özel konularda ona akıl danışmak için mektup yazanları uzun uzun cevaplar, asistanlarının maaşlarını düzenli aldığından emin olur.

Öğrencilerini sevse de çalışmasını bölen ziyaretçilerden pek haz etmeyen Popper, yalnızca kararlı olanların gelebileceği derecede ücra bir yerde ikamet eder. 1965’te şövalye ilan edilerek “Sir” unvanını alır ve 1969’da emekliye ayrılır. 1994 yılında hayatını kaybeder.

Dalai Lama ve Almanya Cumhurbaşkanı Richard von Weizsäcker İngiltere’ye geldiklerinde dönemin en önemli düşünürleri arasında gösterilen Popper’ı ziyaret eder. Çek Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Václac Havel Prag’daki, Japon imparatoru ise imparatorluk saraylarına davet eder.

20. yüzyılın en önemli bilim filozoflarından Popper’ın öğrencileri arasında bilim filozofları Imre Lakatos, Paul Feyerabend, Alan Musgrave, Joseph Agassi, Jeremy Shearmur; biliminsanları Peter Medawar, John Eccles, Hermann Bondi ve milyarder filantropist George Soros yer alır.

Popper'ın bilim felsefesini nasıl geliştirdiğini kendisinden dinlemek için buraya bakabilirsiniz 👇🏻

https://twitter.com/ckonusmalar/status/1054029161596141568?s=20

Popper'ın siyaset felsefesinin mihenk taşı açık ve kapalı toplumlar üzerine konuşması için ise buraya bakabilirsiniz 👇🏻

https://twitter.com/ckonusmalar/status/1131990748251840512?s=20

Karl Popper'ın BBC tarafından sunulan portresi için buraya bakabilirsiniz 👇🏻abc.net.au/radionational/…

Yine BBC'nin Karl Popper'ı tüm yönleriyle tartıştığı radyo programı için ise buraya bakabilirsiniz 👇🏻
bbc.co.uk/programmes/b00…