1) Bu seriyi 14 Mart Tip Çalışanları günü vesilesi ile, öncelikle KHK sebebi ile işlerinden el çektirilen tıp çalışanlarına, sonra covid sürecinde hayatını tehlikeye atarak insanların sağlı ile ilgilen tabiplere, ve tüm sağlık personeline ithaf etmek için yazıyorum.
2) Sağlık kıymeti bilinmesi gereken bir nimettir. Peygamber Efendimiz aleyhissaletu vesselam, “İki nimet vardır ki insanların çoğu (onları değerlendirme hususunda) aldanmıştır: “Sağlık ve boş zaman.” (Buhârî, Rikâk, 1) diyor.
3) Ve bu hususta insanlara tedavi yöntemleri tavsiye etmiş, devrinin ilaçları ile de tedavi uygulamistir. Ve diyor ki: "Allah hastalığı da ilacı da indirmiştir. Ve her hastalığa bir ilaç varetmiştir. Öyleyse tedavi olun. Ancak haram olan şeyle tedavi olmayın." (Ebu Dâvud, 3874).
4) Resulullah aleyhissaletu vesselam buyuruyorlar ki: مَنْ تَطَبَّبَ، وََ يُعْلَمُ مِنْهُ طَبٌّ، فَهُوَ ضَامِنٌ Kim sahte doktorluk yapar ve kendisinden tedavi olunmazsa bu kimse (sebep olacağı neticeyi) tazmin eder." (Ebu Davud, Diyat 25; Nesâî, Kasâme 38; İbnu Mace, Tıbb 16)
5) İbrahim Canan diyor ki: Tıbbı bilmeden insanları tedaviye yeltenmek, dinimizce yasaklanmıştır. Ebu Davud'u serhetmiş Hattabi zarara sebep olan (sahte/yetersiz) doktorun bu zararının bedelini ödemesi gerektiğini, bu konuda fakihler arasında görüş ayrılığı olmadığını söylüyor.
6) Rivayet değişik hadis kitaplarında bazı ufak farklılıklarla aktarılıyor. İbn Mace'de ise şöyle denmektedir: «Daha önce tabiblik (yâni sağlıklı tedavi) bilgisi olmadığı halde tedavi işine girişen (ve hastaya zarar veren) kimse zamindir (yani diyetle mükelleftir)(İbn Mace, 3466)
7) İbn Mace şerhinde şu denilmektedir: Daha önce sağlıklı ve genellikle hatasız tedavi işinde bulunmamış olan bir kimse tabibliğe kalkışıp hastayı tedavi eder de onun helak olmasına veya bir tarafının işe yaramaz hâle gelmesine sebebiyet verirse, diyet ödemekle yükümlü tutulur
8) Bir ilim veya iş hakkında yetenekli olmadığı halde buna girişen kimse kusurlu ve haksız sayılır. Bu itibarla giriştiği şeyden dolayı bir kimsenin telef olmasına sebebiyet verdiği zaman diyet ödemekle yükümlü tutulur. (Sünen-i İbni Mâce Tercemesi ve Şerhi, 9/229).
9) Dolayisi ile işin başından beri İslam kültüründe doktorluğun profesyonel bir şekilde yapılması yönünde beyanlar bulunmaktadır. Lakin her kültürde olabileceği gibi bu beyanlara ters iş yapanlar da çıkmıştır.
10) Sunu da unutmamak gerekir ki, Dünya kültürüne İslam bilim adamları/doktorlar çok büyük katkılarda bulunmuşlardır. Mesela bu konuda medeniyet tarihçisi Will Durant diyor ki:
11) Tarihte ilk dispanserleri, ilk eczaneleri açanlar Müslümanlardır. İlk eczacılık okulunun kurucuları ve eczacılık hakkındaki eserlerin yazarları da yine Müslümanlar olmuştur.
12) Tarihte ilk defa göz hastalıklan hakkında eser veren Huneyn ibni İshak’ı ve yine büyük Müslüman göz hekimi Ali ibni İsâ'yi sayabiliriz. Ali ibni İsa'nın «Göz Hekimlerinin El Kitabı (Tezkiretu'l-kehhalin)» isimli eseri Avrupa'da XVIII. yüzyıla kadar kullanılmistir.
13) Er-Razi'nin Kitabu'l Hâvî adlı eseri, Liber Continens adı altında Latince'ye çevrildi. Bu eser muhtemelen asırlar boyunca Avrupa'da en fazla hürmet edilen tıp el kitabı oldu. 1395 yılında Paris Üniversitesinin bütün kütüphanesini meydana getiren dokuz kitaptan biri buydu.
14)Kızamık ve çiçek hastalığı hakkındaki eseri de müşahede ve klinik tahlilin şaheseridir. Bu eser, bulaşıcı hastalıklar hakkında yazılan ilk kitap olduğu gibi bu iki hastalığı açıkça teşhise yarayacak bilgileri de veren ilk kitaptı.(Alıntı yapılan eser: kitapyurdu.com/kitap/islam-me…)
15) İbn Sina'nın hem felsefi eserleri, hem de tıbba ait el-Kanun adlı eseri oldukça önemlidir. Konumuz ile alakalı söyleyecek olursak el-Kanun Latince ve Ibranice'ye çevrilmiş bir başyapıttır.
16) İbn Sina'nın bu eserinin Avrupa'daki ders müfredatına etkisine dair şu makale okunabilir: dergipark.org.tr/tr/download/ar…
Makale'den bir tane iktibasta bulunacak olursak, XIII. yüzyıla kadar Orta Çağ Avrupası’nda anestezi hususunda bilgi yetersizliğinden dolayı kilise tarafından
Makale'den bir tane iktibasta bulunacak olursak, XIII. yüzyıla kadar Orta Çağ Avrupası’nda anestezi hususunda bilgi yetersizliğinden dolayı kilise tarafından
17) tıpçıların cerrahi operasyonlarına pek müsaade edilmemekteydi. Hatta bu hususta 1131 Rheims ve 1139 II. Lateran konsillerinde din adamlarının doktorlukla ve cerrahi işlerle uğraşmaları kanın dini bozacağı gerekçesiyle yasaklanmıştı. İşte Lucca Ortadoğu’da aslında kanın dini
18) bozmayacağını İbn Sînâ’nın ardıllarından örenme fırsatı bulmuştur. 1327 yılında Dino del Garbo İbn Sînâ’nın kafatası kırıklarıyla ilgili bir bölümünü tercüme etmiş ve cerrahlar bu eserler vasıtasıyla yara, ülser, kırık ve cilt problemlerini tedavi eder hale gelmişlerdir.
19) Makaleden sonra orneklere devam edecek olursak, tıbba ait ansiklopedik eserler de ortaya konulmuştur. Mesela Endülüslü Ibn Baytar botanik/farmakoloji alanında, yine Endülüslü Zehravi Cerrahi alanında büyük eserler meydana getirmişlerdir.
20) Son olarak benim önemle üzerinde durulması gerektiğini düşündüğüm İbnu'n Nefs'den de bahsetmek gerekir. Ibnu'n Nefs çok yönlü bir insan, hem hadis usulüne dair eseri var, hem Subki'nin Şafii alimlerden bahsettiği Tabakat eserine girebilecek kadar fakih,
21) hem Hipokrat hakkında çalışma yapan bir doktor, hem de öyle bir hayat yaşamış ki, evli olup olmadığını kitabında geçen bir bölümden tahmin etmek zorunda kalıyoruz.
22) Ve aynı zamanda da bir filozof ve tarihi sosyolojik verilere göre açıklamaya çalışan da bir insan ve dünya'da ilk defa küçük kan dolaşımını da bulmuştur.
23) Allahü Teala bizlere kalp ve kafa dengesini sağlamış, hem dinin ahkamını bilen, hem şeriat-ı fitriye'ye de vakıf, nice doktorlar, mühendisler, din adamları ve her alanda uzmanlar nasip eylesin.
• • •
Missing some Tweet in this thread? You can try to
force a refresh
