Thread by @hosseyn1988

بابک بی‌گناه بود.
تو زندان خب همه بی‌گناهن - از نظر خودشون - اما بابک حقیقتاً بی‌گناه بود. عقایدش قابل نقد بود، حتی تمسخر و توهین، زندان دیگه زیادی بود.
به شوخی بهش گفتم تو این‌قدر تُرکی که دیگه جرمه. دست گرفت و همیشه با خنده تکرار می‌کرد.

عقایدي داشت که اینجا مشهوره به پان‌ترکیسم. رفته بود آق‌قلا به سیل‌زده‌ها کمک کنه، کتاب ممنوعه‌اي باهاش بود، و گرفتار شده بود.
شب اول که اومد بند، بی‌گناهیش رو شرح داد. دل سنگ به حالش کباب می‌شد. گریه می‌کرد و شرح می‌داد و من نمی‌تونم جزئیات اتهامش رو بگم.

اما از این می‌گفت که بابا، من عملاً با فعلگی، نقاشی، بنایی، برجي دو سه تومن (به پول دو سال پیش) درمیارم، نصفشم می‌دم بابام. پدر پیرم از حوالی تبریز اومده بود ملاقاتم، ظرف شصت سال کمرش خم نشده بود، همیشه محکم و استوار بود، ظرف بیست روز کمرش خم شده بود. ناتوان شده بود.

از ته دل از این درد می‌نالید. هفت روز انفرادی کشیده بود. یعنی مدت نسبتاً کوتاه. ولی مدت نسبتاً کوتاه برای مجرم خطرناک؛ نه بابک که البته عقاید نژادپرستانه داشت و مخفی نمی‌کرد (مثلاً در حق ارمنیا)، اما هیچ آزار واقعی‌اي نداشت. دقیق یادم می‌موند که خودمم فقط بابت بیان گرفتارم.

بیان من رو یه عده خوش نمی‌داشتن، بیان بابک رو یه عدهٔ دیگه و شاید بزرگ‌تر، اما نه لزوماً قدرتمندتر. دو روز انفرادیِ بیشترِ من به همین دلیل بود؟ نمی‌دونم. احتمالاً بازی‌شون دیگه این‌قدر هم پیچیده نیست.
بابک بی‌گناه بود. مثل متهمای اقتصادی نبود که بی‌گناهیشون رو با/

\شوخی و خنده شرح می‌دن. مثل خودم بود. به شرح بی‌گناهیش که می‌رسید مستأصل می‌شد. بی‌پناه می‌شد. و بعد، فاجعه اتفاق افتاد.
دچار حملهٔ عصبی شد... یا اسمش هرچی هست. غش و تشنج. کف سفید. پسرِ بسیار خوش‌قدوبالایي بود (و البته خوش‌قیافه، جای برادری)، و نمی‌تونستیم کنترلش کنیم.

زنگ سلول رو نیم ساعت تمام می‌زدیم. محل سگ بهمون نمی‌ذاشتن.
ما بی‌پناه‌تر از یتیمي تو چنگ شوهرننهٔ کتک‌زن بودیم. جز دعای بی‌اثر برای خوب شدنِ حالش چیزي نداشتیم.
بعد از نیم ساعت اومدن چیزي رو که ازش باقی مونده بود بردن. و بعد از یک ساعت برگردوندن. تعمیر شده بود.

گفتیم بردن چی‌کارت کردن؟ با همون لهجهٔ نازنینش گفت سُرُم بهم وصل کردن یه سیگارم بهم دادن.
ما اسم سیگار رو که شنیدیم، آهمون «نُه فلک را سوخت، بالاتر نمی‌دانم چه شد».
حسرت سیگار داشت جونِ خیلیامونو می‌خورد. بابک، بی‌خیالِ آتش حسرتي که افروخته بود، رفت سر جاش خوابید.

فرداشبش. ۱۹ ماه رمضون. بعد از افطار - برای متهمای اقتصادی و قاچاقچیا - و شام - برای من و یه فعال کارگری و بابک.
بابک بازم بی‌قرار بود. بر جانش می‌ترسیدیم. باز شروع کرد به درد دل و گریه. و باز فاجعهٔ منتظَر رخ داد. باز زنگ رو زدیم و این بار کمتر معطل کردن.
شب ۱۹ رمضون. شب قدر.

تا بردنش، گفتم بچه‌ها من یه فکري دارم.
صدای تلویزیون تا آخر بلند بود و دعای جوشن پخش می‌شد. متهما، اغلب فعال اقتصادی بودن و سخت، سخت اهل نماز و روزه؛ چون دو تا دوربین تو بند وجود داشت، و یکي دو نفرشون گویا اعتقادي هم داشتن.
ما هم که اهلش نبودیم، مراعات می‌کردیم کم‌وزیاد.

گفتم یه فکري دارم.
کله‌ها اومد بالا.
گفتم چطوره وقتي سید - اسم همهٔ کارمندای همهٔ بخشای اوین - بابک رو آورد، بگیم ما رو هم ببره بیرون بهمون سیگار بده؟
صدای خنده‌اي. عادت کرده بودن که همه‌چیزو به مسخره‌بازی برگزار می‌کردم. بهم می‌گفتن انرژیِ بی‌انرژیِ بند. و از روزي که وارد شدم،/

\عزای روزي رو گرفته بودن که قرار بود خارج بشم و موذیانه (البته به شوخی) دعا می‌کردن قتلي تجاوزي چیزي تو پرونده‌م پیدا شه و سال‌ها بمونم پیششون.
فکر کردن شوخیه و خندیدن. بعد دیدن نه‌خیر. دارم جدی حرف می‌زنم.
همهمه‌اي. تیمور گفت: شب ببرن بیرون بهت سیگارم بدن؟ خانمم بیارن برات؟

حسین گفت: من این‌همه وقته اینجام. شب بیرون نمی‌برن داداش. هواخوری فقط تو ساعت هواخوری. تو یه هفته‌ست اینجایی.
حرف آخر رو رحمت زد: اگه از «نه» شنیدن نمی‌ترسی بگو. ممکنه لیچار بارت کنن.
از «نه» شنیدن و لیچار نمی‌ترسیدم. تو انفرادی بارها با گریه ازشون سیگار خواسته بودم.

یکي‌شون سرم داد زد: «خلاف کردی سیگارم می‌خوای؟ هتله مگه؟» تصور اون شخص هم از «هتل»، همچی چیزي بود بالأخره.
قرار شد رو بندازم و به احتمال بسیار زیاد «نه» بشنوم. اما به‌هرحال تیري بود در تاریکی. وقتي دیدن قضیه جدیه و می‌خوام ازشون تقاضا کنم، بچه‌ها، مثل شخصي که با دقت بلیت لاتاری/

\رو نگه می‌داره، و هم امید داره و هم ناامیده، تک‌تک گفتن ما هم میایم. سیگاریا انگیزه‌شون سیگار بود؛ اما حسین، متهم به قاچاق عظیم ولی غیر سیگاری - عجب پسر عزیزي بود حسین. عجب پسر عزیزي بود - گفت من دلم برای هیچی اندازهٔ شب تنگ نشده. منم میام.

دلتنگیِ زندانیا البته منحصربه‌فرده. شخصي که حتی به اتهامش نمی‌تونم اشاره بکنم سه ماه انفرادی بود و می‌گفت دلم برای شنیدن صدای قاشق فلزی روی ظرف چینی لک زده (تمام ظروف پلاستیکی بود). هرگز نخواهد شنید احتمالاً. گرچه اونم در رفتار عادی، شرافت و عزیزیِ محض بود.

خود من دلم برای چیزي تنگ شده بود که روم نمی‌شه بگم، اما همین‌قدر بگم که تا رسیدم به اینترنت، شروع کردم به تایپ اسم یه سایت که با حرف ایکس شروع می‌شد. و البته برای صدای هایده. و حسین می‌گفت دلم برای شب تنگ شده. شب؟! شب؟! ساعت ده شب (و تو ماه رمضون دیرتر) که چراغو خاموش می‌کردن،/

\مگه ظلمات مرگ سلول رو نمی‌گرفت؟ دیگه دلتنگی برای چی؟
پرسیدم.
گفت من ۲۲ ماهه بازداشت موقتم. هواخوریا و بازجوییا تو روزه. جلومونم که دیدی راهروئه و یه سلولِ دیگه. این غذا رو که میارن من می‌رم غذا می‌گیرم که یه لحظه آسمون شبو ببینم. ولی درست نمی‌بینم. دلم لک زده برای راه رفتن/

\زیر این آسمون پدرسگ شب.
مو به تنم راست شد. ۲۲ ماه آسمون شب رو درست ندیده بود! و البته دختر خودشو در آزادی. عکسشو بهم نشون می‌داد و هر دو گریه می‌کردیم. حتی منم از بغضش گریه‌م می‌گرفت. یا ابد می‌خورد یا اعدام. و مثل بقیه می‌گفت جرمم پاپوشه. گرچه حسین هم صداقتي تو چشماش بود.

مصمم‌تر شدم. تقریباً همه قرار شد بیان. جز حاج بهرام، پیرمرد متهم اقتصادی، پولدار جمع (پولدارِ «اون» جمع. صحبت از میلیارده، اما به دلار)، مرد بی‌نهایت، بی‌نهایت خبیث و رذل، به‌غایت تحقیرکنندهٔ کار و کارگر و البته همچنان ستایندهٔ شدید نظام، بعد از ماه‌ها بازداشت.

که مشخص بود اعتقاد اولی (تحقیر حسن‌آقا، کارگر سربلند) از صمیم دلشه، اما دوست داشتنِ هیچ‌کس و هیچ‌چیز از ته دلش نیست و هر دوست داشتني براش از سرِ وجود یا عدمِ منفعته.
من زیاد عادت ندارم رذالت رو تو وجود افراد ببینم، اما این شخص، یکسره رذالت و رِندی و پستی بود. بقیه‌شون شریف بودن.

حاج بهرام ما رعایا رو به بیضتینش هم نگرفت وگرفت خوابید. ما منتظر موندیم تا سید بیاد. در که باز شد، وایسادم جلوِ در. شخصي اومده بود که ظاهراً مقامي داشت تو زندان ونگهبان خالی نبود. چون ماسک نزده بود (پیش از کرونا).
افراد مبتلا به سندروم استکهلم، بعدها گفتن این از همه‌شون شریف‌تره.

تا خواست درو ببنده، با صدای مظلوم گفتم سید یه لحظه صبر کن.
نگه داشت. گفت چیه. گفتم سید جون، شب قدره، شب ضربت خوردن مولا علیه (چی می‌گفتم؟)، بچه‌ها هم بعضاً چند ساله این آسمون شبو ندیده‌ن. ما رو هم نگاه نکن گرفتاریم، دلمون پاکه. یهو دیدی دعای همین ما در حقتون گرفت.

اگه می‌شه ما رو ببر بیرون یه دو سه نخ سیگار بهمون بده. به خدا درسته که اسیریم، ولی دلمون پاکه. تا صبح دعات می‌کنیم شبِ قدری.
بچه‌ها حیرت کرده بودن. این حرفم که ما اسیریم ولی دلمون پاکه، یه نهیبي از همون دعای جوشن هم با خودش داشت. ما ذلیلیم و شما مُذِلّ، ما گرفتاریم و شما آزاد...

بلافاصله گفت سیگار؟ بعدش سرشو انداخت پایین فکر کرد. ساعت‌ها بر ما گذشت، اما گویا چند ثانیه بیشتر نبود. سرشو آورد بالا.

به این شماره کارت پول بریزید تا بقیه‌شو بهتون بگم:
۶۰۳۷...
شوخی کردم. :)))) می‌گم الآن. ۲۵ تا توییت تموم شد. حدود یک ساعت صبر کنید بقیه‌شو هوا می‌کنم.

سرشو آورد بالا. دل تو دلمون نبود. نفسمون حبس شده بود و صدای قلب خودمونو می‌شنیدیم.
بعد گفت: «باشه، ولی تبدیل به رویه نشه.»
درست مثل گل صعود تو ثانیهٔ آخر بازی، پریدیم هوا به شادی. سید شادی‌مونو که دید لبخند زد. من دیدم بچه‌ها دارن تو شب عزا شادی می‌کنن، موذی‌گریم گُل کرد.

گفتم «بچه‌ها شادی نکنین سید ناراحت می‌شه.» سینه زدم و با لودگی گفتم: «سه‌ضرب... سوی دیار عاشقان، سوی دیار عاشقان، سوی خداااا می‌رویم...» سینه زدن و سید خندید.
اما فهمیدم بعد از «باشه» چیزي نشنیدیم. گفتم: «ببخشید سید جون، فرمودید چی نشه؟ یعنی به کسي نگیم؟»

خندید. به حماقت من.‌ ده تا زندانی رو شاید برای اولین بار تو تاریخ اوین بعد از انقلاب، تو دل سیاه شب، بدون قصد اعدام، جلو صد تا دوربین ببرن «هواخوری» و هیچ‌کس نفهمه؟
گفت نه، یعنی هر شب هر شب نخواید این کارو بکنیم.
چیزي نمونده بود بگم همین یه شب ما رو ببر بیرون، ما بهت/

\خدمات جنسی هم ارائه می‌دیم.
رفت پی کارش وچند دقیقه بعد برگشت. چشم‌بندمونو زدیم و توی هواخوری باز کردیم. هواخوری، یه محوطهٔ شاید دویست سیصد متر مربعی بود با سقف پلاستیکی شفاف و کف موزاییک. ولی همینم غنیمت بود. بیشتر از غنیمت بود. یه پاکتِ بیشتر از نصفه، بهمن سفید بهمون داد و رفت.

هوای اواخر اردیبهشت، یا شاید اوایل خرداد، از عالی هم عالی‌تر بود. نه سرد نه گرم. ملس و بی‌نظیر. بوی درختای دور، خنکای شب رو سرشار می‌کرد و دود سنگین سیگارِ بعد از مدت‌ها، با تک‌تک سلولای ریه‌مون عشقبازی می‌کرد. غیر سیگاریا از هوای نیم‌خنکِ شب لذت می‌بردن.

حسین که سعی می‌کرد نهایتِ بهره رو از این فرصت بی‌نظیر ببره، معصومانه سعی می‌کرد از لای طلق پلاستیکی و نور مهتابی، معدود ستاره‌های قابل دیدن رو ببینه. ایها العشاق! آتش‌گشته چون اِستاره‌ایم...
و من، با موذی‌گری و گداشب‌جمعه‌بازی درآوردن، سیگارای سهممو تندتند می‌کشیدم و/

\شاید برای اولین بار تو عمرم، کلاهبرداری کردم. می‌گفتم به من کم رسید و از بقیه سیگاراشونو می‌گرفتم. از هیچ‌کس هم نه، از حسن‌آقا، راننده اتوبوس، فعال کارگری، مرد شریف و عزیز و «لات» به معنی ظاهری و باطنی کلمه.
چهار تا و نصفي سیگار کشیدم. نصفي از حسن‌آقا.

وقتي همون شب بند رو آب دادم و فهمید سرش کلاه گذاشته‌م، تا روز آخر بازداشت - که از قضا دقیقاً با هم آزاد شدیم، اون با حضور ده‌ها فعال صنفی دیگه و من مثل غریب‌الغربا - با من سرد بود.
و خنده‌دارترین اتفاق اون شب هم برای حسن‌آقا افتاد.

قیافه‌ش رو اگه تو بیست سؤالی نشون می‌دادن، هر کس که می‌بودید، با هر تجربه‌اي، در سؤال اولْ درست حدس می‌زدید: راننده ماشین سنگین.
قد بلند، بالای ۱۹۰ سانت، پوست آفتال‌سوخته، رد یه سالک زیر چشم، حدود ۴۰ سال سن، یه سبیل علی‌وار (که تو زندان گذاشته بود)، و این‌که سینِش می‌زد.

با سینهٔ ستبر، رکابی سفید زیر لباس زندان، و دکمه‌های همیشه بازِ لباس زندانش. و تسبیحي که همیشه دستش می‌گرفت و اهل ذکر و اینا نبود و به‌قول خودش (به شوخی) باهاش «لاتّیشو پُر می‌کرد.» عجب مرد عزیز و دوست‌داشتنی‌اي بود این مرد. تجسم معنای مثبت کلمهٔ مرد بود. نتونستم دیگه پیداش کنم.

تو هواخوری یهو دیدیم یه پاشو داده بالا، دستاشو گذاشته رو صورتش و جیغ می‌زنه. همین صحنه به قدر کافی برامون خنده‌دار بود، ولی خنده‌دارتر شد. وقتي نزدیک شدیم دیدیم سوسک دیده. قه‌قه خندیدیم. می‌گفتیم آخه مرد گنده، سوسک هم ترس داره؟ (من نمی‌گفتم. بزرگ‌ترا می‌گفتن.)

می‌گفت بابا نمی‌ترثم که، دَثّ‌وپا داره کُث‌کِش.
تا روز آخر این ترسش رو از سوسک سوژه کرده بودیم. بازم البته من نه؛ بزرگ‌ترا. حسن‌آقا البته ناراحت می‌شد، اما به فحش برگزار نمی‌کرد و مثلاً نهایتش می‌گفت «هه هه هه... نترکی بانمک.»
و البته عادتش بود این تیکه رو به من می‌نداخت:

«شنبه‌ذاده، تو که فامیلیت شنبه‌ث، این شنبه آذاد نمی‌شی، اون‌یکی یکشنبه آذاد می‌شی.» بعد خودش به‌شدت به این تیکه‌ش می‌خندید. البته که تیکهٔ بامزه‌اي بود، اما فقط دویست هزار بار اولش، توی مهدکودک. صد البته جرئت نکردم اینو بهش بگم.

در هر حال، اون شب، از شیرین‌ترین شبای زندگیم بود. شاید عزیزتر از اولین شبِ همآغوشیم. شیرینیش به خودیِ خود نبود؛ به این دلیل بود که ابري بود که در بیابان بر تشنه‌اي ببارد. و این‌که بچه‌ها این نعمت رو مدیون من بودن و به خودم افتخار می‌کردم.

یک ساعت که گذشت، سید اومد دنبالمون و با ریهٔ ارضاشده از دود سیگار و پوست و چشمِ ارضا شده از هوا و آسمون شب، لای دعاهای خیري که بچه‌ها برای من و سید می‌کردن، پیکر مطهرمون رو رهسپار سلول کردیم.
پایان
بخشي از خاطرات ایام بازداشتم.