Thread by @IPradipK

#चंद्रशेखर_आझाद : मृत्यु-आक्षेप, संशयाचे धुके
#थ्रेड #Thread
२७ फेब्रुवारी १९३१ रोजी अलाहाबाद येथील सीआयडी पोलिस प्रमुख सर जे.आर.एच. नॉट-बॉवर यांना कोणीतरी माहिती दिली की आझाद आल्फ्रेड पार्कमध्ये आहेत आणि साथीदार सुखदेव राज यांच्याशी बोलत आहेत. टीप मिळाल्यावर, बोवरने अलाहाबाद

पोलिसांसोबत उद्यानाला घेराव घातला. आझाद यांचे जुने सहकारी वीरभद्र तिवारी व यशपाल यांना फितुरीसाठी जबाबदार धरण्यात येते.बोवरने सलग अलाहाबाद,लखनौ,बरेली जिल्ह्यांचे कारभार केला व गुन्हे अन्वेषण विभागातही काम केले. 27 फेब्रुवारी 1931 रोजी चंद्रशेखर आझाद यांना पकडल्याबद्दल 1931

च्या बर्थडे ऑनर्समध्ये, किंग्ज पोलिस मेडल देऊन सन्मानित करण्यात आले.

क्रांतिकारी स्वातंत्र्यसैनिक चंद्रशेखर आझाद यांचे पुतणे, सुजित आझाद यांनी अलीकडेच असा दावा केला आहे की जवाहरलाल नेहरू यांनी ब्रिटिशांना त्यांच्या ठावठिकाणाविषयी विशिष्ट माहिती दिली होती ज्यामुळे आझादांना

हौतात्म्य पत्करावे लागले.सुजित आझाद असेही सांगतात की आझाद यांनी HSRA निधी नेहरूंकडे सुपूर्द केला होता आणि त्या बदल्यात भगतसिंगांना मुक्त केले जावे; नेहरूंना निधी मिळाला पण ते काही करू शकले नाही. नेहरू आणि आझाद या दोहोंचे स्थान पाहता हा वाद चकित करणारा आहे. पण, आश्चर्याची गोष्ट

म्हणजे सुजित यांच्या दाव्याला मुख्य प्रवाहातील माध्यमांमध्ये कोणतेही कव्हरेज मिळाले नाही. तरीही हा दावा ब्रिटिशांशी लढण्याचा दावा करत असलेल्या भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस नेत्यांच्या ब्रिटिशांशी कथित सहकार्याच्या दीर्घ रेकॉर्डशी सुसंगत असेल. गांधींना ब्रिटीशांकडून नियमितपणे

"गोपनीय" माहिती मिळत होती, त्यांनी काँग्रेसचे तत्कालीन अध्यक्ष सुभाष बोस यांच्या हालचालींच्या गुप्त फाईल्सही त्यांच्यासोबत शेअर केल्या होत्या. त्यामुळे सुजित आझाद यांच्या आरोपांची गंभीरतेने चौकशी होणे अत्यावश्यक आहे.

#ChandrashekharAzad #HSRA #BritishIndia #RevolutionaryMovement

काही महत्त्वपूर्ण घटना व त्यांचा दिनांक

श्री.मोतीलाल नेहरू यांचा मृत्यू : 6 फेब्रुवारी 1931.

चंद्रशेखर आझाद यांचा मृत्यू : 27 फेब्रुवारी 1931.

गांधी-आयर्विन करार : 5 मार्च 1931.

यांचा संदर्भ पुढे येणार आहे म्हणून हे दिनांक महत्त्वाचे ठरतात. कालक्रम अधिक महत्त्वाचा आहे.

नेहरूंनी त्यांच्या आत्मचरित्रात पुष्टी केली आहे की गांधी-आयर्विन वाटाघाटी सुरू होण्यापूर्वी 1931 च्या सुरुवातीला चंद्रशेखर आझाद त्यांना अलाहाबादमधील त्यांच्या निवासस्थानी भेटायला आले होते:
"मला त्यावेळची एक विचित्र घटना आठवते, ज्याने मला भारतीय दहशतवाद्यांच्या गोटात डोकावण्याची

संधी दिली. हे माझ्या तुरुंगातून सुटका झाल्यानंतर, एकतर वडिलांच्या मृत्यूच्या थोडे आधी किंवा काही दिवसांनी घडले. एक अनोळखी व्यक्ती मला आमच्या घरी भेटायला आली, आणि मला सांगण्यात आले की तो चंद्रशेखर आझाद आहे. मी त्याला आधी कधीही पाहिले नव्हते, पण मी त्याच्याबद्दल दहा वर्षांपूर्वी

ऐकले होते, जेव्हा त्याने शाळेतून असहकार केला होता आणि 1921 मध्ये NCO चळवळीदरम्यान तुरुंगात गेला होता. तेव्हा पंधरा वर्षांचा मुलगा, त्याला तुरुंगात फटके मारण्यात आले होते. नंतर, तो दहशतवाद्यांकडे वळला आणि तो उत्तर भारतातील त्यांच्या प्रमुख व्यक्तींपैकी एक बनला.

हे सर्व मी अस्पष्टपणे ऐकले होते आणि मी या अफवांमध्ये रस घेतला नव्हता. सरकार आणि काँग्रेस यांच्यात काही वाटाघाटी होण्याची शक्यता असल्याच्या (आमच्या सुटकेमुळे) सामान्य अपेक्षेमुळे त्यांनी मला भेटायला प्रवृत्त केले होते. त्याला हे जाणून घ्यायचे होते की, जर समझोता झाला तर त्याच्या

लोकांच्या गटाला शांतता मिळेल का? तरीही त्यांना बेकायदेशीर मानले जाईल आणि त्यांना वागवले जाईल; एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी पळण्याचा नाईलाज आणि पुढे जाऊन कधी फाशीची शक्यता? किंवा, त्यांना शांततापूर्ण व्यवसाय करण्याची परवानगी मिळण्याची शक्यता होती का?

त्याने मला सांगितले की, त्यांना आता खात्री पटली आहे की निव्वळ दहशतवादी पद्धती निरर्थक आहेत.
तथापि, शांततापूर्ण मार्गांनी भारत आपले स्वातंत्र्य मिळवेल यावर विश्वास ठेवण्यास तो तयार नव्हता. भविष्यात कधीतरी हिंसक संघर्ष होऊ शकतो, पण हा दहशतवाद असणार नाही, असे त्यांना वाटत होते.

जिथपर्यंत भारताच्या स्वातंत्र्याचा प्रश्न होता त्याने दहशतवाद नाकारला. पुढे म्हणाला की त्याला स्थिर होण्याची कोणतीही संधी दिली जात नाही, कारण सतत पाठलाग केला जात होता तेव्हा त्याने काय करावे? नुकत्याच झालेल्या अनेक दहशतवादी कारवाया, त्यांच्या मते, पूर्णपणे स्वसंरक्षणार्थ होत्या.

आझाद यांच्याकडून जाणून मला आनंद झाला आणि मला याची पुष्टी मिळाली की, दहशतवादावरील विश्वास संपत चालला आहे.

अर्थात याचा अर्थ असा नाही की जुने दहशतवादी किंवा त्यांचे नवे सहकारी अहिंसेचे पालन करणारे किंवा ब्रिटीश राजवटीचे प्रशंसक झाले आहेत. पण त्यांनी पूर्वीप्रमाणे दहशतवादाच्या

दृष्टीने विचार केला नाही. त्यांच्यापैकी अनेकांची, मला असे वाटते की, निश्चितपणे फॅसिस्ट मानसिकता आहे.
मी चंद्रशेखर आझाद यांना माझे राजकीय कृतीचे तत्त्वज्ञान काय आहे हे समजावून सांगण्याचा प्रयत्न केला आणि त्यांना माझ्या दृष्टिकोनात बदलण्याचा प्रयत्न केला.
#नेहरू #Nehru

पण त्याच्या मूळ प्रश्नाचे उत्तर माझ्याकडे नव्हते: त्याने आता काय करायचे? असे काहीही घडण्याची शक्यता नव्हती ज्यामुळे त्याला आराम,शांतता मिळेल.
मी फक्त सुचवू शकलो की त्याने भविष्यात दहशतवादी कृत्ये टाळण्यासाठी त्याचा प्रभाव वापरावा,कारण यामुळे केवळ त्याच्या गटाला इजा होऊ शकते.

दोन-तीन आठवड्यांनंतर, गांधी-आयर्विन चर्चा सुरू असताना, मी दिल्लीत ऐकले की अलाहाबादमध्ये चंद्रशेखर आझाद यांना पोलिसांनी गोळ्या घालून ठार मारले. एका उद्यानात दिवसा त्याची ओळख पटली आणि त्याला पोलिसांच्या मोठ्या फौजांनी घेरले. त्याने झाडामागून स्वतःचा बचाव करण्याचा प्रयत्न केला;

तिथे मोठा गोळीबार झाला, आणि त्याला गोळ्या घालण्यापूर्वी त्याने एक किंवा दोन पोलिसांना जखमी केले." pp. 261-262

नेहरूंच्या या वर्णनावरून असा निष्कर्ष निघतो कि, "अलाहाबाद परिसरात आझाद, त्यांची संघटना,क्रांतिकार्य फारसं प्रसिद्ध नव्हते व त्यांच्या हिंसक पद्धतीविषयी जनतेत सहानुभूती

अजिबात नव्हती. तसेच आझाद व त्यांचे सहकारी यांना क्रांतिकारी मार्गाचा फोलपणा लक्षात येऊन तो सोडण्याची त्यांची मनस्थिती झाली होती आणि भारतास स्वातंत्र्य हे फक्त शांततेच्या मार्गाने मिळेल."

पण आझाद यांचे अनेक समकालीन सहकारी यांनी नेहरूंच्या त्या भेटीच्या कथनावर आक्षेप नोंदवले आहेत.

आपल्या प्रतिक्रिया कळवा.
@mechetandixit @Chetanapmarathi @gajanan137 @iAtulB @khadaksingh_ @Shaikh_Mohsin12 @gaya_MI_ @RajeGhatge_M @NikhilBhamre8 @PadmakarTillu @Yours_Pawan @Pee24Taaas @rrptweets @Rajgurunagar @rrrrajput @jaishiyaram121 @drvvkale @MandarSawant184 @mi_puneri

@thatPunekar @9900Vikram @jayant_rokade @Avadhutwaghbjp @kshatriya_patil @swami_vachan @pritesh4532 @migratorscave @BalshaliBharat @KaduAmol @randheerdeshmuk @drmbjoshi7 @caatfeesh @kulkaji2013 @Jay_Kalki @Jaysing_mohan @yatin_narayan @DrRisingStar1 @vidarbhinpune @MercShefali

@UnrollHelper