Thread by @tsumut71

14 Ocak 1923...

Zübeyde hanım İzmir’de vefat etmişti.

1) Bu esnada seyahatte olan Mustafa Kemal, ertesi sabah Eskişehir‘e vardı. Emir Eri Çavuş Ali’yi çağırarak “Bir haber var mı?” diye sordu. “Şifre geldi ama çözülmedi” cevabını alınca “Annemin öldüğünü biliyorum.” dedi.

2) Bu kara haber üzerine bir müddet düşündü. Cenaze merasiminde bulunmak için hemen İzmir’e mi hareket etmeli?

3) O halde tespit olunan seyahat programını değiştirmek, İzmit ve İstanbul civarında talim ve terbiye ile meşgul olan ordunun teftişlerini geri bırakmak, kısacası verilen emir ve kararlardan vazgeçmek lazım geliyordu. Başkumandan Paşa, bu yönü gerekli görmedi.

4)“Vatan vazifesinin yanında hiçbir hissin, hiçbir fikrin hükmü yoktur” dedi. Sonra İzmir’de bulunan Salih Bey’e şu telgrafınot ettirdi:

“Verdiğiniz elim haber, beni çok üzdü.Merhumenin münasip bir tarzda defin merasimini yaptırınız.Cenabı Hak, millete hayat ve selamet versin.”

5) 12 gün sonra annesinin mezarı başına gelebilen Mustafa Kemal, şu sözleri söyledi:

“Zavallı validem bütün millet için mefkûre olan İzmir’in mukaddes topraklarına vücudunu vermiş bulunuyor.

6) Arkadaşlar, ölüm yaratılışın en tabii bir kanunudur. Fakat böyle olmakla beraber bazen ne hazin tecelliler arz eder.

7) Burada yatan validem, zulmün, cebrin bütün milleti felaket uçurumuna götüren keyfi bir idarenin kurbanı olmuştur. Bunu izah etmek için müsaade buyurursanız ıstıraplı hayatının bariz birkaç noktasını arz edeyim.

8) Abdülhamit devrinde idi. 320 (1905) tarihinde mektepten henüz Erkan-ı Harp yüzbaşısı olarak çıkmıştım. Hayata ilk adımı atıyordum. Fakat bu adım hayata değil, zindana tesadüf etti.

9)Hakikaten bir gün beni aldılar ve müstebit (despot) idarenin zindanlarına koydular.Orada aylarca kaldım. Validem bundan ancak hapishaneden çıktıktan sonra haberdar olabildi ve derhal beni görmeye koştu.İstanbul’a geldi.Fakat orada kendisiyle ancak üçbeş gün görüşmek nasip oldu.

10) Çünkü tekrar müstebit (despot) idarenin hafiyeleri, casusları, cellatları ikametgahımızı sarmış ve beni alıp götürmüşlerdi. Validem ağlayarak arkamdan takip ediyordu.

11)Beni sürgün yerime götürecek olan vapura bindirirlerken benimle görüşmekten men edilen validem, gözyaşlarıyla Sirkeci rıhtımında elemler ve kederler içinde terk edilmiş bulunuyordu.Sürgün yerinde geçirdiğim mücadeleler onun hayatını ıstıraplar ve gözyaşları içinde geçirtmiştir

12) Bir başka nokta daha: Mütareke zamanında Anadolu’ya geçtiğim vakit, validemi mustarip bir halde İstanbul’da terke mecbur olmuştum. Yanımda kendisinin refakatime verdiği bir adamım vardı.

13) Bunu Erzurum’dan İstanbul’a gönderdiğim zaman validem, bu adamın yalnız olarak geldiğinden haberdar olduğu dakikada, benim hakkımda halife ve padişah tarafından verilmiş olan idam kararının infaz edildiğini zanneylemiş ve bu zan kendisini felce uğratmıştı.

14) Ondan sonra bütün mücadele seneleri onun hayatını elem, ıstırap içinde geçirtmişti. Padişah ve hükümetinin ve bütün düşmanların daima baskı ve işkencesi altında kalmıştı. İkametgahı bin türlü sebep ve vesilelerle basılır ve aranır, kendisi rahatsız edilirdi.

15) Validem üç buçuk senelik bütün gece ve gündüzlerini gözyaşları içinde geçirdi. Bu gözyaşları ona gözlerini kaybettirdi. Nihayet pek yakın zamanda onu İstanbul’dan kurtarabildim. Ona kavuşabildim ki, o artık maddeten ölmüştü, yalnız manen yaşıyordu.

16) Validemin kaybından şüphesiz çok üzgünüm. Fakat bu üzüntümü gideren ve beni teselli eden bir husus vardır ki, o da anamız vatanı mahv ve haraplığa götüren idarenin artık bir daha dönmemek üzere yokluk mezarına götürülmüş olduğunu görmektir.

17) Validem bu toprağın altında, fakat milli hakimiyet ilelebet payidar olsun. Beni teselli eden en büyük kuvvet budur. Evet, milli hakimiyet ilelebet devam edecektir. Validemin ruhuna ve bütün ecdat ruhuna ahdetmiş olduğum vicdan yeminimi tekrar edeyim:

18) Validemin kabri önünde ve Allah’ın huzurunda yemin ediyorum, bu kadar kan dökerek milletin elde ettiği ve sağlamlaştırdığı hakimiyetin muhafazası ve müdafaası için icap ederse validemin yanına gitmekte asla tereddüt etmeyeceğim.

19) Milli hakimiyet uğrunda canımı vermek, benim için vicdan ve namus borcu olsun.”

20) ATATÜRK’ÜN ZÜBEYDE HANIM’IN MEZARI BAŞINDA YAPTIĞI KONUŞMADA, ANNESİNİN ÇİLELİ HAYATINDAN ABDÜLHAMİT VE VAHDETTİN YÖNETİMİNİ SORUMLU TUTTUĞU GÖRÜLMEKTEDİR.

21) ATATÜRK’E GÖRE ANNESİNİN GÖZLERİNİ KAYBETMESİNİN NEDENİ, İSTANBUL’DA KALDIĞI SÜRE BOYUNCA PADİŞAH, HÜKÜMET VE BÜTÜN DÜŞMANLARIN ANNESİNE YAPTIĞI BASKI VE İŞKENCELERDİ. ANNESİ, BU SÜRE İÇİNDE DÖKTÜĞÜ GÖZYAŞLARI NEDENİYLE GÖZLERİNİ KAYBETMİŞTİ.

22) ANCAK ATATÜRK’Ü TESELLİ EDEN BİR NOKTA VARDI. ANNESİNİ KAYBETMESİNE NEDEN OLAN VE “ESAS ANAMIZ” DEDİĞİ VATANI YOK OLMAYA GÖTÜREN BU İDARE BİR DAHA DÖNMEMEK İDARE YOKLUK MEZARINA GİRMİŞTİ.

23) ÇOK AZ BİRLİKTE OLABİLDİKLERİ ZÜBEYDE HANIM ZAFERİ GÖRDÜKTEN KISA SÜRE SONRA ÖLMÜŞTÜ, FAKAT VATAN KURTULMUŞTU.

Vefatının 97. yıldönümünde Anatürk #ZübeydeHanım'ı saygı, minnet ve rahmetle anıyorum.