Gisteren debatteerde de Tweede Kamer met de regering over de coronacrisis. Een aantal politieke partijen vroeg in dat debat aan de regering waarom godsdienstige en levensbeschouwelijke bijeenkomsten nog niet waren verboden. Maar kan dat wel? Een draadje. (1/11)
De regering wees erop dat godsdienstige en levensbeschouwelijke bijeenkomsten worden beschermd door de Grondwet. Dit recht is erkend in artikel 6. De wet kan daar wel beperking op aanbrengen als het buiten gebouwen of besloten plaatsen wordt uitgeoefend. (2/11) 
En daar wringt de schoen: dit recht wordt binnen gebouwen uitgeoefend.
Maar hoe zit dat in crisistijd? Nu worden alle maatregelen in noodverordeningen van de voorzitters van de veiligheidsregio’s vastgelegd. “Daarbij kan van andere dan bij de Grondwet gestelde… (3/11)
Maar hoe zit dat in crisistijd? Nu worden alle maatregelen in noodverordeningen van de voorzitters van de veiligheidsregio’s vastgelegd. “Daarbij kan van andere dan bij de Grondwet gestelde… (3/11)
…voorschriften worden afgeweken.” Zo’n verordening kan dus, zoals de regering ook tijdens het debat aangaf, niet worden gebruikt om van de Grondwet af te wijken.
Maar stel dat de regering deze bijeenkomsten hoe dan ook wil verbieden? Wat zou de regering dan moeten doen? (4/11)
Maar stel dat de regering deze bijeenkomsten hoe dan ook wil verbieden? Wat zou de regering dan moeten doen? (4/11)
De meest extreme maatregelen uit het geschreven staatsnoodrecht zijn het uitroepen van de algemene noodtoestand, het activeren van de Oorlogswet voor Nederland en het instellen van militair gezag in Nederland. En zelfs dan is een dergelijke maatregel niet toegestaan. (5/11)
Is er dan helemaal geen mogelijkheid? Ja. Daarvoor moet worden gegrepen naar het ongeschreven staatsnoodrecht. De Grondwetgever heeft een bepaling daarover destijds niet expliciet willen opnemen in de Grondwet, allereerst om misbruik daarvan te voorkomen. (6/11)
“[Z]ulke bepalingen, hoe zorgvuldig ook geformuleerd, [leveren] het gevaar op (…) van te worden gebruikt in gevallen, waarvoor zij niet werden geschreven.”
De Grondwetgever spreekt nog deze hoop uit, als er dan toch van ongeschreven staatsnoodrecht gebruik wordt gemaakt: (7/11)
De Grondwetgever spreekt nog deze hoop uit, als er dan toch van ongeschreven staatsnoodrecht gebruik wordt gemaakt: (7/11)
“wanneer het niet anders kan (…) dat dan ook alle betrokkenen zich bewust zullen zijn, dat dit inconstitutioneel gedrag slechts te rechtvaardigen is voor zover het onvermijdelijk is, en dat de afwijking slechts zo klein mogelijk moet blijven.” (8/11)
Stel dat humanisten, Joden, christenen, islamieten of welk godsdienstig of levensbeschouwelijk genootschap dan ook massaal lak zou hebben aan de gegeven gezondheidsregels, dan moet je wat. Maar van een dergelijke situatie is volgens de regering geen sprake. Integendeel. (9/11)
Vrijheid brengt verantwoordelijkheid met zich mee. De godsdienstige en levensbeschouwelijke genootschappen realiseren dat en bieden hun samenkomsten online aan. De Kamer heeft vrijheid te besluiten wat ze wil, maar ook de verantwoordelijkheid de Grondwet hoog te houden. (10/11)
Het is makkelijk de Grondwet te volgen als er iets instaat waar jezelf blij van wordt. Of als het meezit. Je kunt dan makkelijk zeggen: jij het jouwe, en ik het mijne. Maar juist in tijden van crisis is de Grondwet een anker waar het schip van de rechtstaat aan vasthoudt. (11/11)
