Thread by @smitprabhu

#समाजसुधारक_सावरकर
भाग ९: सनातनी-सुधारक रस्सीखेच !

त्या कडक स्पृश्याअस्पृश्यतेच्या काळात रत्नागिरीत सावरकरांनी जे जात्युच्छेदक कार्य केलं त्याचा परिणाम असा झाला की सावरकरांनी प्रचारिलेल्या अस्पृश्योद्धाराच्या किमान गोष्टी तरी समाजाच्या अंगवळणी पडू लागल्या होत्या.

(१/११)

https://twitter.com/smitprabhu/status/1243399534190841859

म्हणजे परधर्मीयांना आपण आपल्या घरात जेथ वर येऊ देतो तेथवर अस्पृश्य बांधवांना सवर्ण हिंदूंनी येऊ द्यावे, सर्व सार्वजनिक ठिकाणी स्पृश्यास्पृश्य भेद पाळला जाऊ नये, मंदिराच्या पायरी पर्यंत तरी अस्पृश्य बांधवांना मज्जाव नसावा इ. सवयी सवर्ण समाज अंगीकारू लागला होता.

#सावरकर
(२/११)

पण कोणत्याही बाबतीत अल्पसंतुष्ट न राहता सतत गतिमान राहणं हेच तात्यारावांच्या कोणत्याही आंदोलनाचा मुख्य भाग असल्याने मंदिरातील पायरी नंतर आता तात्यारावांनी 'सभामंडप आंदोलन' सुरू केले.

यामध्ये स्पृश्यास्पृश्यांचे संमिश्र मेळे मंदिराच्या सभामंडपात जाण्यास काहीच हरकत नाही-

(३/११)

असा प्रचार त्यांनी सुरू केला.
या विचाराशी सहमत असलेल्या गावकऱ्यांच्या सह्या घेऊन कोणत्याही सार्वजनिक कार्यक्रमाच्या वेळी तथाकथित अस्पृश्य बांधवांना सोबत घेऊनच ते मंदिरात जाऊ लागले.

तात्यांच्या या आंदोलनांमुळे त्यांना अनुकूल असलेले अनेक साथीदार त्यांना सोडून जाऊ लागले.

(४/११)

सावरकरांसोबत आता शेवटचे जे काही शिल्लक राहिले ते खरे समाजसुधारक गावकरी !

मंदिरात अस्पृश्यांना प्रवेश म्हणजे 'भ्रष्टाचार' (भ्रष्ट असा आचार) असा त्या काळी समज असल्याने सनातनी लोक सावरकरांचा पराकोटीचा विरोध करू लागले. जो सावरकर गेल्यानंतर ५० वर्ष होऊन सुद्धा आजही कायम आहे.

(५/११)

१९२८ च्या अखेरपर्यंत सावरकर आपल्या कोणत्याही नव्या आंदोलनाचा श्रीगणेशा करीत तो सार्वजनिक गणेशोत्सवांतून आणि रत्नागिरीच्या पुरातन श्रीविठ्ठल मंदिरातून.

गणेशोत्सव समितीत बहुसंख्य सदस्य हे सावरकरी विचारांचे असल्याने 'गणेशोत्सव' हे कोणत्याही आंदोलनासाठीचे व्यासपीठ असे.

(६/११)

परंतु हे सनातन्यांच्या लक्षात येताच त्यांनी आता गणेशोत्सव समिती 'आपली बनविण्याचा' प्रयत्न सुरु केला.

संमिश्र मेळा सभामंडपात गेल्यास 'त्याला आमची संमती नव्हती' असा खुलासा सनातन्यांच्या सदस्यांनी करावा तर 'आमची संमती होती' असे सावरकरी विचारांच्या सदस्यांनी सांगावे.

#सावरकर
(७/११)

'अस्पृश्यता कशी धर्मशास्त्राला धरून आहे' यासाठी सनातन्यांनी गो.म.जोशींसारख्यांची व्याख्याने घडवून आणावीत तर सावरकर, चित्रावशास्त्री, महादेवशास्त्री दिवेकर इ. आधुनिक विचारवंतांची व्याख्याने सुधारकांनी आयोजित करावीत अशी सनातनी-सुधारक रस्सीखेच पुढे जवळपास २ वर्ष सुरूच होती.

(८/११)

यातून साध्य हे झालं की अस्पृश्यांच्या प्रश्नांबाबत अगदी तळागाळापासून समाजमन ढवळून निघालं.

त्याकाळात 'अस्पृश्यतेबाबत अनुकूल व प्रतिकूल चर्चा' याविना रत्नागिरी ते अगदी पार तळ कोकणात इतर विषयच नव्हता.

पण सनातन्यांच्या पराकोटीच्या विरोधामुळे आणि या देवालय प्रवेशाच्या -

(९/११)

वादामुळे सावरकरांचे गणेशोत्सव समितीचे मिळणारे व्यासपीठ मात्र काहीसे डळमळू लागले होते. त्यामुळे आपले विचार जनसामान्यांपर्यंत पोहचविण्यासाठी नवीन व्यासपीठ स्थापण्याची गरज उत्पन्न झाली आणि त्याच विचारातून श्रीपतितपावन मंदिराचा विचार सावरकरांच्या मनात आला.

#सावरकर
(१०/११)

या #श्रीपतितपावनमंदिर उभारणीची कथा मोठी रोचक आहे. आपणांस ती जाणून घ्यायची इच्छा असल्यास ती या माहिती शृंखलांमध्ये उपलब्ध आहे.

https://twitter.com/smitprabhu/status/1209410118963449856?s=19

#स्वातंत्र्यवीरसावरकर
#जाज्वल्यदेशाभिमानी
#वंदेमातरम् 🇮🇳

(११)