۱) در مورد رویکرد بایدن در قبال برجام باید نگاهی جامع‌تر و چندجانبه‌نگرتر اتخاذ کرد. نمی‌توان بدون درک درستی از تعامل و تقابل جریان‌های مختلف در درون آمریکا - و بررسی دینامیک حاکم میان آن‌ها - به درک درستی از ظرفیت‌های پیش رو رسید.
۲) حقیقت این است که در صحنهٔ سیاست داخلی آمریکا موضوع «ایران» موضوع حساسیت‌برانگیز و پیچیده‌ای است؛ همان‌طور که در ایران نیز موضوع «آمریکا» موضوع بحث‌برانگیز و حساسی است.
۳) برای درک این پیچیدگی تصور کنید اگر یک دولت اصول‌گرا در ایران از یک معاهده با آمریکا خارج شده بود، آنگاه یک دولت اصلاح‌طلب برای بازگشت به همان معاهده با چه فشارها و موانعی در داخلی کشور مواجه می‌شد!؟ وضعیت دولت بایدن در مورد بازگشت به برجام هم کم‌وبیش با این تصویر شباهت دارد.
۴) دولت بایدن با یک فضای سنگین سیاسی و موانع قابل ملاحظه‌ای روبروست و عبور از این موانع نیز مستلزم شجاعت، ریسک‌پذیری و یک اراده قوی است. مضاف براینکه، در آمریکا لابی اسرائیل و جریان تندرو نیز روزانه تلاش می‌کنند به این موانع اضافه کنند.
۵) آخرین تلاش آن‌ها هم یارکشی از دموکرات‌های تندرو مانند سناتور" ممندز" است تا نهاد کنگره را با مخالفان برجام همسو کنند. در واقع، تلاش آن‌ها این است که با همسوسازی کنگره، سایر برنامه‌های دولت بایدن را به گروگان بگیرند تا او مجبور شود در مورد برجام تمکین کند.
۶) حال سؤال این است که دولت بایدن برای مواجهه با این فضا چه برنامه‌ای دارد؟ آیا مقاومت خواهد کرد یا مغلوب این فضا و همراه برجام‌ستیزان خواهد شد؟
۷) در هر حال، هرچند بازگشت به برجام برای بایدن هزینه سیاسی دارد اما -با توجه به شعارهای انتخاباتی و مواضع چند سال اخیر بایدن و اعضای فعلی تیم سیاست خارجه او- عدم بازگشت به برجام هم برای‌شان هزینه حیثیتی خاص خود را دارد.
۸) محتمل است اعضای ارشد تیم سیاست خارجی بایدن این شیوه را پیش بگیرند که در کلام و شعار رفتارهای تند و قلدرمآبانه‌ای از خود نشان دهند تا فشار تندروهای داخلی را کاهش دهند اما به تدریج به صورت خزنده وارد توافق شوند. معتقدم دولت ایران باید برای این سناریو آماده باشد.
۹) هر چقدر با گذشت زمان روند بازگشت به برجام به طول بینجامد، نه تنها سوءظن حاکمیت در ایران نسبت به نیت دولت بایدن تشدید خواهد شد بلکه مخالفان برجام در واشنگتن نیز موانع داخلی را بیش‌تر تحکیم و تثبیت خواهند کرد.
۱۰) در بسیاری از کشورها مداخله مستقیم مقامات غیرمسئول در امور خارجه خلاف قانون است.
۱۱) مثلاً در آمریکا قانونی به اسم Logan Act وجود دارد که برای مقامات غیرمسئول محدودیت‌هایی در این حوزه ایجاد می‌کند و مانع از این می‌شود که مقامات ارشد (حتی مقامات سابق) خارج از حیطه وظایف خود - و بدون هماهنگی با دستگاه سیاست خارجی - در امر سیاست خارجی ورود پیدا کنند.
۱۲) وجود این قبیل قوانین در اغلب کشورها نشان می‌دهد تا چه اندازه ممانعت از «مداخله» و ارسال «پیام‌های متناقض» در صحنه سیاست بین‌الملل حائز اهمیت است. ظاهراً در ایران چنین محدودیت‌هایی وجود ندارد.
۱۳) یک مشکل دیگر این است که ایران - برخلاف بسیاری از کشورها - در معرض یک جنگ روانی و رسانه‌ای تمام عیار نیز قرار دارد و همین امر موضع‌گیری مقامات غیرمسئول را به مراتب حساسیت‌برانگیزتر می‌سازد.
۱۴) در واقع، یک سیستم تبلیغاتی عظیم درست شده که اظهارات و گفته‌های مقامات و شخصیت‌های مشهور ایران را رصد می‌کند و از میان آن‌ها مواضعی را بزرگ‌نمایی و برجسته می‌کند که قابلیت بهره‌برداری علیه ایران داشته باشند.
۱۵) مثلاً وقتی یکی از مقامات کشور در مورد بازه زمانی لغو تحریم‌ها در یک نشریه آمریکایی اظهار نظر می‌کند، آن نشریه در تیتر مقالهٔ خود موضع آن شخصیت سیاسی را موضع «ایران» می‌نامد و در متن مقاله نیز آن شخص را زیرکانه مسئول تدوین «سیاست‌های کلان ایران» می‌خواند.
۱۶) یعنی عملاً این‌گونه القا می‌کند که سیاست کلان نظام در مورد «لغو تحریم‌ها» حرفی است که آن شخصیت سیاسی به آن نشریه می‌زند، نه آنچه دولت و وزیر امور خارجه ایران رسماً بیان می‌کنند!
۱۷) به نظر لازم است قانونی در ایران وضع شود که به موجب آن مقامات غیرمسئول در امور بین‌المللی موظف شوند در این قبیل اظهارنظرها ابتدا موافقت وزارت خارجه را کسب کنند و با هماهنگی وارد فضای عمومی و رسانه‌ای شوند.
۱۸) یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در سال آینده واکنشی خواهد بود که اسرائیل و رژیم‌ها متخاصم منطقه به بازگشت احتمالی آمریکا به برجام و احیای این توافق نشان خواهند داد. این واکنش قطعاً ابعاد سیاسی، راهبردی و امنیتی دارد؛ اما ممکن است حتی یک بُعد نظامی نیز داشته باشد.
۱۹) افکار عمومی ایران خواستار یک سیاست خارجه‌ای است که امنیت و همزمان «حقوق اقتصادی-اجتماعی-فرهنگی» مردم را تأٔمین کند. یعنی یک سیاست خارجی که با نیتِ خدمت به امنیت، آسایش روانی و رفاه اقتصادی کشور تدوین و طراحی شده باشد.
• • •
Missing some Tweet in this thread? You can try to
force a refresh
