Thread by @kwasylewsky

Tayyip Erdoğan przyjechał do USA, aby wystąpić przed ZO ONZ (i rozdać swoją nową książkę "Bardziej sprawiedliwy świat jest możliwy"). To dobry moment, żeby przyjrzeć się stosunkom #Turcja i #USA. Co w nich nowego? Czy Stany Zjednoczone nadal traktują Turcję jako "tak zwanego

partnera strategicznego", jak jeszcze niedawno mówił o Turcji sekretarz Blinken? Co zmiany w stosunkach turecko-amerykańskich mówią nam o nowej administracji USA? Co wynika z tego dla #NATO i #Polska?

Długi wstęp, czyli będzie długa nitka 👇

W czerwcu doszło do spotkania na szczycie - prezydent Biden rozmawiał z Erdoğanem. Mało było retoryki z czasów kampanii, gdy Biden nazywał Erdoğana autokratą, sekretarz Blinken też jakoś zamilkł ze swoją krytyką Turcji. Wszystko dlatego, że USA miały do Turcji nie byle jaki

romans, jakim była "ochrona" lotniska w Kabulu po wycofaniu USA z Afganistanu. Dlaczego piszę "ochrona"? Bo tak naprawdę nie do końca było wiadomo, o co chodzi w tej mission impossible, a może inaczej: jak niby ma do niej dość, skoro talibowie jasno wskazywali, że tureckie wojska

też mają wycofać się z Afganistanu. Mimo tych wątpliwości Turcy zagrali w grę Bidena. Pasowało im to bardzo, bo od objęcia przez niego prezydentury systematycznie wysyłają sygnały, że Turcja wciąż może być wartościowym sojusznikiem, bo np. jako jedyne państwo NATO efektywnie

powstrzymuje #Rosja u granic Europy. Powód tego romansu z Bidenem? Głównie dwa: a) coraz wyraźniejsze napięcia z Rosją/Iranem; b) pusty skarbiec - sytuacja gospodarcza odbija się negatywnie na sondażach Erdoğana, a jak trwoga to do Zachoda (sorry, musiałem spróbować). W efekcie

administracja USA dała się Turkom wciągnąć w twarde negocjacje na temat sytuacji w Afganie, bo może Turcji zależało na większej sympatii w USA, ale nie zmieniało to faktu, że Turcy negocjują twardo niemal zawsze - nawet z pistoletem przy głowie. W grę wchodziło nie tylko

finansowanie, lecz także pozostawienie części amerykańskich żołnierzy w Kabulu, aby była to niejako wspólna misja obu państw.

Z przecieków wiemy, że warianty w tych negocjacjach były różne, ale nie ma sensu wszystkich omawiać, bo - jak wszycy wiemy - Kabul upadł i

talibowie rozkleili te turecko-amerykańskie plany.

Turcja nie zrezygnowała jednak z Kabulu. W myśl starej-nowej zasady tureckiej polityki zagranicznej, która głosi, że trzeba wsadzać nogę między każde drzwi, bo nie wiadomo kiedy może się to przydać, rozpoczęli negocjacje z

talibami, aby powrócić na lotnisko w Kabulu (negocjacje za pośrednictwem Pakistanu i Kataru). Cele były różne (więcej o tym wkrótce na stronie @PISM_Poland), ale jednym z nich było utrzymanie obecności w Kabulu jako instrumentu w polityce wobec USA. Haczyk został połknięty. Jeśli

ktoś przyglądałby się blisko stosunkom turecko-amerykańskim, to zauważyłby, że przedstawiciele administracji - na czele z sekretarzem Blinkenem - mówią już o Turcji jako "ważnym sojuszniku z NATO" itp. Spora zmiana panów od "hej, jaka fajna jest demokracja, i jaki niefajny

autokrata Erdoğan", nie? Ano spora.

I tutaj mamy pierwszy wniosek, dość zresztą oczywisty. Turcja zrobiła Amerykanom chyba pierwszy "test szczerości" w kategorii wartości kontra interesy. Piszę w cudzymsłowie, bo oczywiście nie chodzi o to, że Biden czy Blinken przestali

wierzyć w demokrację. Chodzi o to, że w b. trudnej sytuacji musieli zostawić swoje przekonania obok na rzecz realizacji ważnych interesów i nawet niespecjalnie się nad tym zastanawiali. Zagranie godne Trumpa, nie?

Nie widzę większego sensu w roztrząsaniu

tego, że gdyby tak zrobił poprzedni prezydent, prasa międzynarodowa biłaby w tarabany, jaki to zamach na amerykańskie wartości dokonany przez niestabilnego wariata - nie wiem, co takie dyskusje wnoszą poza możliwością wprawienia się w polityczne rozedrganie - ale nie ukrywam, że

taka myśl automatycznie pojawiła się w głowie wraz z kolejną: że jest jeszcze za wcześnie, aby traktować tę zmianę w amerykańskiej polityce jako stałą. Co prawda, dopisujemy po stronie tureckiej punkt, ale zdecydowanie nie jest to "złota bramka". Dlaczego?

Turcy wciąż mają

fatalną prasę w USA i jeszcze gorszy wizerunek w Kongresie. Grają Afganistanem, ale żeby być długofalowo przydatni USA - przydatni na tyle, że Stany Zjednoczone "zapomniałyby" o wszystkich niesnaskach, jak np. S-400 czy rzekome omijanie sankcji na Iran/Wenezuelę - musieliby mieć

w tym państwie stabilną pozycję, a w dodatku dołożyć się do powstrzymywania Chin. Turcy zaś niechętnie do tego podchodzą, ciągle traktując Chińczyków jako finansową szansę na utrzymanie głowy nad powierzchnią.

Podsumowując, nie traktowałbym administracji USA jako nawiedzonych

naiwniaków, którzy dali się ograć "starym wyjadaczom", wujaszkom stosunków międzynarodowych, którzy gdy słyszą o wartościach w polityce, tylko śmieją się pod wąsem, bo "hehe realpolytyk, młody, realpolytyk". To jeszcze nie jest ten moment.

To prowadzi mnie do wniosków dla NATO.

To fajnie, że w stosunkach Turcji i USA dzieje się lepiej, no bo cóż - Sojusz i tak ma dość napięć. Turcy na pewno zdają sobie sprawę z tego, że mogą poprawić swoją pozycję w NATO dzięki obecności w Afganistanie, jednak to wciąż może okazać się zbyt mało, aby wygasić dyskusje, że

Turcja coraz mniej pasuje do Sojuszu, które nasiliły się w ostatnich latach. Wyobrażam sobie, że może się to zmienić, jeśli Turcy jeszcze wyraźniej będą grali kartą odstraszania Rosji + "hej, Juesej, zadbamy o Wasze interesy, gdy się wycofacie z Bliskiego Wschodu". Piłka jest

jednak po ich stronie, a wciąż niewiele wskazuje, żeby to był ich główny plan. Nie, ostatnie gesty w stronę partnerów zachodnich nie są jakąś kolejną zmianą orientacji w polityce zagranicznej, a pragmatyczną próbą zwiększenia pola manewru w niej, która ma umożliwić przetrwanie

obozu rządzącego.

Zwracam jednak uwagę na to, że Turcja ponownie okazuje się przydatna dla Sojuszu. Warto o tym pamiętać, gdy w kontekście nowej koncepcji strategicznej będziemy się zastanawiać, czym Sojusz ma być, jakie mają być jego wartości, a przede wszystkim: czy mają one

stanowić fundament w czasie strategicznej rywalizacji z autorytarnymi mocarstwami (i jak to pogodzić z "twardymi" interesami?).

Co z tego wszystkiego dla Polski? Dobre relacje Turcji z USA powodują, że jeszcze przez jakiś czas nie trzeba przejmować się wpływem stosunków

turecko-amerykańskich na polsko-amerykańskie. To wniosek podstawowy. Ponadto polskie władze zyskały atrakcyjny argument do wskazywania, że jeśli chodzi o Turcję, miały rację, bo napięcia z nią - czy to te amerykańskie, czy np. niemieckie - po raz kolejny kończą się w ten sam

sposób, a więc "zdjęciem Turcji z haka". Byłbym jednak ostrożny z wyciąganiem wniosków, że przypadek Turcji pokazuje, że z Amerykanami da się tylko na twardo. Owszem, przypadek Turcji pokazuje, że można próbować, ale trzeba mieć do tego naprawdę mocne karty, np. taki Afganistan,

z którego Amerykanie musieli przecież wyciągnąć swych obywateli, a to nie lada gratka.

Koniec nitki. Dziękuję za lekturę!