Thread by @kwasylewsky

‼️ Czas na wątek, który obiecałem już dawno temu ‼️

Temat? #Turcja po #Erdoğan.ie

Czy będzie, jaka będzie, czy powinniśmy się cieszyć z jej nadejścia, jak - i czy w ogóle - możemy się na nią przygotować?

Zapraszam do lektury nitki 👇

Zacznijmy od kontekstu: Tayyip Erdoğan i jego Partia Sprawiedliwości i Rozwoju (AKP) słabną. Sondaże coraz częściej pokazują, że w uczciwych wyborach ani obecny prezydent, ani jego partia nie mieliby większych szans na utrzymanie się u władzy (uwaga: utrzymanie się u władzy, bo

w zdecydowanej większości sondaży AKP nadal zajmuje pierwsze miejsce, miałaby więc najwięcej mandatów). To efekt wielu czynników, ale w skrócie: olbrzymie problemy gospodarcze, postrzeganie przez społeczeństwo systemu prezydenckiego jako nieefektywnego, niezdolność ugrupowania

rządzącego do przedstawienia narracji, którą kupiłaby większość społeczeństwa, mądrej strategii opozycji, która zaczęła uniknać pułapek zastawionych przez Erdoğana, a do tego sprawnie punktuje niedociągnięcia rządzących.

To spowodowało, że w komentariacie pojawił się optymizm.

W ostatnich tygodniach (może nawet miesiącach) sporo było tekstów o tym, że wkrótce czeka nas nowa Turcja, taka bez Erdoğana i, no cóż, po prostu fajniejsza, bo następne wybory z całą pewnością wygra opozycja.

Czy ten optymizm był słuszny? Mam co do tego duże wątpliwości 👇

1. Rzecz podstawowa: nie wydaje mi się, aby Tayyip Erdoğan tak łatwo oddał władzę. Polityk dobrze wie, że wygrana opozycji najprawdopodobniej nie oznaczałaby dla niego spokojnej emerytury, a koniec jego wielkiej legendy politycznej i Trybunał Stanu za wielokrotne łamanie

konstytucji. Nie jestem zatem przekonany co do tego, jak bardzo uczciwe będą wybory w 2023 r. Bardzo blisko mi tutaj do zadania Selima Koru wyrażonego w tym tekście: warontherocks.com/2021/10/there-…

W skrócie: wybory będą na tyle uczciwe, aby Erdoğan mógł czerpać z nich legitymację (czyt

aby jego wyborcy wierzyli, że były uczciwe), ale nie na tyle, aby opozycja mogła stanowić realne zagrożenie.

Wolałbym się mylić, bo taki obrót spraw oznaczałby wiele nieprzyjemnych rzeczy, np. tłumienie ewentualnych protestów powyborczych. Co ciekawe, wielu Turków o

poglądach opozycyjnych, z którymi miałem okazję rozmawiać, boi się takiego scenariusza, niektórzy wręcz aktywności grup paramilitarnych. Czy są ku temu podstawy? To temat rzeka, ale zdarzały się wypowiedzi przedstawicieli obozu władzy, które mogą być odczytywane w tym kontekście.

Najnowsza to groźby Devleta Bahçeliego, a więc szefa koalicyjnej i nacjonalistycznej MHP, że opozycyjny burmistrz Ankary może czuć oddech "szarych wilków" na swoim karku.

2. No dobrze, załóżmy jednak, że opozycja wygrywa wybory. Jaką Turcję odziedziczy po 2 dekadach rządów AKP?

Będzie to Turcja rozbita. Nie mówię tylko o gospodarce. Mamy bowiem do czynienia z państwem, w którym niemal wszystko zostało przeorane polityką. Instytucje, media, władza sądownicza nie są niezależne, a do tego społeczeństwo jest głęboko podzielone - już w raporcie z 2017 r.

przytaczałem przykład rodzin, które nie chcą wydawać swoich dzieci za mąż/żenić ich ze zwolennikami innych partii politycznych (dla mnie najdosadniejszy przykład "atrofii" społecznej, do jakiej prowadzi skrajna politycyzacja wszystkiego, bo przecież dotykający podstaw życia).

Trzeba będzie zatem uporządkować wszystko na nowo, sprawić, że społeczeństwo tureckie stanie się jednością. Czy da się to zrobić, gdy nadal spora jego część będzie uważała Erdoğana za zbawcę narodu? Czy będzie potrafiła to zrobić opozycja, która co prawda, ma w tej chwili wspólny

punkt programowy - jest nim zniesienie systemu prezydenckiego i powrót do parlamentarno-gabinetowego - jednak ma jeszcze więcej rozbieżności? Jak na tych próbach będzie odbijało się zniecierpliwienie Turków sytuacją gospodarczą?

To wszystko pytania, na które w tej chwili nie ma

odpowiedzi, a które jednocześnie obrazują skalę problemu. Mówiąc wprost, mamy do czynienia z wyjątkowa w skali świata sytuacją i nie jestem pewien, czy jakiekolwiek analogie byłyby pomocne w przewidywaniu dalszego przebiegu sytuacji.

3. No dobrze, a co z polityką zagraniczną?

W ostatnich latach utarło się przekonanie, że nie będzie ona różniła się jakościowo od tego, co prezentuje AKP. I zgadzam się z tym, i się nie zgadzam. Zgadzam się, ponieważ część trendów w tureckiej polityce zagranicznej - np. aspiracje mocarstwowe, przekonanie o wyjątkowym

potencjale państwa, chęć prowadzenia aktywniejszej polityki zagranicznej, dodatkowo podsycana wzrostem siły militarnej - wpisuje się w długofalową ewolucję myślenia tureckich decydentów o polityce zagranicznej (więcej na ten temat już wkrótce w mojej 📖). Nie zgadzam się, bo

cześć tych opinii jest budowana na wątpliwej przesłance - deklarowaniu przez opozycję poparcia, np. dla operacji w Syrii czy w Iraku. Dlaczego, moim zdaniem, jest to przesłanka wątpliwa? Bo sądzę, że opozycja miała takie stanowisko przede wszystkim dlatego, że AKP kompletnie

zawłaszczyła i ustawiła dyskurs na temat polityki zagranicznej. Jakikolwiek opór był zatem bez sensu, bo i tak byłby przedstawiany w kategoriach zdrady, sprzyjania terrorystom itp. Gdy ta dominacja AKP nie będzie tak silna - o, dopiero wtedy dowiemy się, co tak naprawdę ma do

zaoferowania opozycja, jeśli chodzi o pz. Co, moim zdaniem, wskazuje na to, że mam rację? Otóż wyobraźcie sobie państwo, że ostatnio CHP, główna partia opozycyjna, nie poparła przedłużenia mandatu dla wojska do dokonywania transgranicznych operacji w Syrii i Iraku.

Moja hipoteza

jest więc następująca: gdyby wybory wygrała opozycja, mielibyśmy do czynienia wciąż z Turcją ambitną, ale Turcją zdecydowanie bardziej skorą do oglądania się na sojuszników i uwzględniania ich percepcji. Zresztą przynajmniej w pierwszym okresie rządów pz nie stanowiłaby zapewne

priorytetu, bo najpierw trzeba byłoby ogarnąć bałagan wewnętrzny.

Czas kończyć, bo Twitter krzyczy, że wątek za długi. W podsumowaniu podkreślę zatem, że wstrzymałbym się z optymizmem - i co do odejścia Erdoğana, i co do przyszłości Turcji bez niego. Skala problemów jest

tak olbrzymia, że w efekcie możemy mieć do czynienia z państwem jeszcze mniej stabilnym, a tego wolelibyśmy uniknąć. Turcy potrafią sobie radzić w sytuacjach ekstremalnych jak mało kto - trzeba trzymać kciuki za to, że i z tym bałaganem sobie poradzą.

Co zalecam? Obserwację, bo

trudno znaleźć przypadek, który pozwoliłby nam przewidzieć trajektorię Turcji, ale w z związku z tym, że nasilająca się polaryzacja polityczna i daleko idącą polityzacja życia społecznego jest problemem wielu państw, również zachodnich demokracji, w przyszłości to Turcja może

stanowić case study, do którego będziemy się odwoływać/na który będziemy spoglądać przy próbach oceny przyszłości innych państw.

Na dziś koniec, dziękuję za lekturę.