Aardig stuk van Christian Jongeneel over wetenschap en religie, min of meer als reactie op het prijswinnende essay van René van Woudenberg.
Ik kan het grotendeels met dit stuk eens zijn, al wijs ik erop dat VW in het oorspronkelijke essay niet sprak over 'bewijs', maar over 'wetenschappelijke evidence' die leidt tot de verklaring 'God'. Bedoelde hij daarmee dat God een WETENSCHAPPELIJKE verklaring is? >
Ik vermoed van niet. Hij zal eerder bedoeld hebben dat de wetenschap (i.h.b. metareflectie op wetenschappelijke evidence, zoals het verschijnsel van orde en wiskundige patronen) ons kan leiden tot FILOSOFISCHE vragen waarop "God" een goed antwoord is.
Het gaat dan dus om de vraag naar worldview, ofwel: hoe wetenschap en reflectie op wetenschap kan leiden tot een religieuze worldview. Maar dat is wat anders dan zeggen dat de wetenschap God kan bewijzen.
Immers, God kan noch wetenschappelijk noch theologisch een factor zijn in de schepping die (verklaringstechnisch) 'concurreert' met andere factoren. God concurreert niet met electriciteit of zwaartekracht. Dat is zowel wetenschappelijk als theologisch abc.
Je ziet dat nog weleens misgaan in apologetische teksten - zowel aan religieuze als aan atheïstische zijde. Dilemma's in de trant van: waarneming X wordt verklaard door God OF door luchtdruk. Door gebed OF door natuurlijke oorzaken. Zo wordt 'God' concurrent van schepping.
Hier zien we ook dat het loslaten van de scholastiek gemakkelijk leidt tot de idee van de 'God van de gaten'. God is niet langer de grond van het Zijn (de zijnde die alle oorzaken laat zijn), maar wordt een zijnde onder de zijnden. Ofwel: een oorzaak onder andere oorzaken.
En dan wordt God overbodig als verklaring G (en al snel helemaal overbodig) wanneer verklaringen A-F prima hetzelfde werk doen. De vraag van de scholastiek was echter naar de essentie van A-F: wat laat deze oorzaken 'zijn'?
Daarmee komt ook een veelgemaakte vergissing in het licht: over God als Oorzaak spreken in de trant van de eerste Oorzaak in tijd (de eerste in een reeks van oorzaken), maar de scholastiek bedoelde met Eerste Oorzaak iets anders: de Oorzaak 'onder' of 'achter' alle oorzaken.
Een beeld (meer is het niet) om dit ietwat te verhelderen: neem een computergame waarin alles gaat volgens de wetten van oorzaak en gevolg. Het is een 'gesloten wereld': nooit komt de maker even binnen stappen. Maar wat gebeurt er als je de stekker eruit trekt? Psalm 104:29-30.
Ik herinner me een aardig gesprek met iemand die me vroeg: "Maar wat zou er nou anders zijn in de wereld als jouw God niet bestond?". Daar gebeurt hetzelfde. Zo'n vraag is grammaticaal correct (net als 'welke geur heeft blauw?'), maar conceptueel nonsens.
Zo'n vraag is vergelijkbaar met de vraag van iemand die een concert bijwoont en midden in een solo vraagt: "Maar wat zou er nou ANDERS zijn aan dit lied als die zanger niet bestond?".
