Thread by @imTolstoyevski

Zincir (17 tweet).

1/ Arkadaş Bergama'nın komple Berlin'de olmasına üzülmüş. Bense o müzeyi gezince "iyi ki buradalar" demiştim, hala da diyorum.

Parthenon'u cephanelik olarak kullanıp patlatan bir ailenin torunu, cariyelerini beslemek için bunların çoğunu Almanlara satmıştı.

https://twitter.com/cooperovic/status/1065196652120674304

2/ Daha doğrusu kazı iznini sattı. Kazıyı yapacak teknik birikim zaten yok. Bu nedenle, "ülkemizden yurtışına kaçırılan eserler" muhabbetlerinin çoğu yanıltıcı. Resmi izin + yerel yağma + kaçırma, hepsi bir arada.

Ben Napolyon'un Mısır seferini de bu bakımdan hayırlı buluyorum+

3/ 300 senelik Osmanlı yönetiminde, Mısır tarihi hakkında ne öğrenildi? Piramitleri araştırmaya yeltenmemişler bile. 300 sene daha kalsalar yine araştırmazlardı. Napolyonsa geldi, 1-2 senede her şeyi katalogladı. Sonra çoğunu İngilizlere kaptırdı gerçi, ki o daha da hayırlı oldu.

4/ Türkiye'deki kültürel mirası halk merak etmedi, otorite de korumadı. Yağma her yerde hep vardı zaten ama zamanla "değerli eşya"nın tanımı değişti. Ve ancak yabancılar gelip merak gösterdiklerinde, yereller o zamana kadar bakmadıkları şeyleri de yağmalayıp ve sattılar.

5/ Hatta çoğu eseri kırıp, parça parça sattılar daha çok kazanmak için. Asıl yamyam onlar, Alman arkeolog değil.

Otorite yine sallamadı. Cihad için 200 bin adam yollamasını bilir ama 200 tane bekçi dikemez. Hele iki tane arkeolog zaten yetiştiremez.

6/ Tüm işi yapan yabancılarsa niye "üzüntü"?

Devlete haracını vermiş, yerellere istihdam sağlamış, çıkardıklarını kataloglamış, kırıkları birleştirmiş, yazıları çözmüş, öğrendiklerini paylaşmış. Sonra bunları sergilemek için müzeler yapıyor ve o müzelere halk gerçekten gidiyor.

7/ Bu miras zaten *bizim* de değil kültürel olarak. Türk-İslam kimliğinin, Bergama ile alakası nedir?

Romantik olması gereken biri varsa Yunan. Adamın kimliğini oluşturan mitlerin sahneleri Berlin'de. Neredeyse yazıları okuyabiliyor.

"Bizim" kaybettiğimiz şeyse gişe hasılatı.

8/ Türkiye'deki meraklı bir gencin bunlara kolayca ulaşamaması, Louvre gibi bir imparatorluk müzemiz olmaması kötü bir şey. Ama her böyle insan başına, yurtdışında belki 10 meraklı kişinin bunlara erişimi var şimdi. Ekstra bir kültürel bağın da yoksa, orada olmaları daha yararlı.

9/ Türkler bu mirası haketmiyorlar. Hem dedelerimizin hıyarlıkları, hem de mevcut davranışlarımız yüzünden.

Ben TR'ye her 2-3 gelişimde bir, Anadolu Medeniyetleri Müzesi'ne veya İstanbul Arkeoloji Müzesi'ne giderim. Eşi az bulunur içerikleri var. Fakat ortada Türk yok.

10/ Düşünseniz, British Museum'a gidiyorsunuz ve bütün gün gördüğünüz İngiliz sayısı bir elin parmaklarını geçmiyor. Üstelik Londra'da, tonla başka dev müze var ve çoğu bedava.

5 milyonluk Ankara'da, Medeniyetler ile yarışacak başka ne müze var? Milletin umrunda değil.

11/ Son olarak Bergama ile ilgili trajikomik bir anımı anlatayım.

Yıllar önce @gurmant_ ile beraber, "Edirne'ye gidip ciğer yiyelim" isteğiyle başlayan ve spontane gelişen bir Batı Türkiye turu yapıyorduk. Her gittiğimiz yerde başımıza aynı şey geliyordu:

12/ Kahveye gidip yörenin meşhur 1-2 tarihi yapısını soruşturuyoruz -mesela ilginç bir kilise- bilen yok. Sonra bir bakıyoruz, yan sokakta çıkıyor. 50 metre ya. 50 tane erkek hayatlarının her günü o kahvede mal mal oturuyorlar, bir tanesi bir gün merak etmemiş bu bina nedir diye.

13/ Neyse, geldik Bergama'ya. Antik şehir tepede, taksiyle çıkalım dedik. Aşağıdayken taksiciye soruyoruz:

"Buralar eskiden hep su altındaymış de mi?"
"Hee"

(Pergamum liman şehriymiş, sular çekildikçe düzlüğe yerleşmiş insanlar)

"Ne zamanmış acaba?"
"Valla nereden baksaaan..."

14/ Burada bir es verdi, ben de cevabının saçmalığını anlamanız için biraz arkaplan vereyim:

Modern şehir aşağı kısımdaki düzlükte. Adam 40 yaşlarında, doğma büyüme oralı. Fakat orası da yeni sayılmaz. Bir bazilikası var 1000 yıllık filan, yanından geçtikten sonra konuşuyoruz...

15/

"Abi?"
"Yani bence en az, ama ennn az, ELLİ SENE önce."
"50?"
"Yani aşağı yukarı. Ben de tam bilmiyorum."

Hata payına bak. Bazilikayı geçtim, herif sanıyor ki her köşesini bildiği o şehir, kendisi doğmadan 10 sene önce deniz altındaymış. Babası gelip kurmuş şehri.

16/ Türkiye'nin en gelişmiş kısmındaki ortalama insanın ne kadar gerizekalı ve meraksız olduğunu o gezide anladım ben.

Bu insanlara antik şehir filan bırakılmaz. Hele 100 sene önce. Bu adamın okuma yazma bilmeyen versiyonunu düşünebiliyor musun?

İyi ki gerçek Bergama Berlin'de.

17) Kaderin cilvesi notu:

Berlin'deki müze de yağmalanmıştı, 2. Dünya Savaşı'nda Berlin'e giren Kızıl Ordu tarafından. Organize yağma diyelim. Sözde eserleri korumak için aldılar ama hepsini geri vermediler. Bir kısmı Hermitage'a gitmiş, "özgürleştirme" bedeli olarak.

(son)

18) "Batı özentiliği" diyen oluyor. Anlatın neresi yanlışmış.

Halkın yağmaladığı, sultanın sattığı, Alman'ın araştırdığı şeylerin Almanya'da kalmalarının daha adil ve insanlığa yararlı olduğunu savunuyorum. Yunan'ın en az bizim kadar hakkı olduğunu da.

Buyur anlat, dinliyorum.

19) Bu arada, etiketçilere hizmet olsun: Ben Batılı veya Doğulu değilim ama Batıcıyım. Özellikle de Avrupacı (ABD vatandaşı olmama rağmen). Bunun sebebi oraya yamanma isteği değil (zaten o sistemin parçasıyım). Ödenmiş bedeller ve kazanımlarla ilgili. Uzun bir yazıyı hakediyor.