Thread by @profdrmaydin

1/ S400 füzelerinin gelişi iyice yaklaştı. Bununla bağlantılı olarak ABD’den Türkiye'ye yönelebilecek yaptırımlar konusunda ise kafa karışıklığı devam ediyor. Konuyu biraz açmak için uzunca bir bilgisel hazırlamaya çalıştım.

Öncelikle 2 farklı yaptırım grubu söz konusu.

2/ İlki ABD Kongresinde gündeme gelen, S400 alımı ile TR’ye F35 uçakları gönderilmesine engel olma ve/veya TR’nin projeden çıkartılmasını ilişkilendiren yasa tasarıları. Şimdilik 4’ü bütçeyle ilgili 5 tasarı bu konuyu ele alınıyor; bunlar üzerinde Başkanın müdahale imkanı yok.

3/ 2. grup (CAATSA), Ağustos 2017 tarihli ABD'nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasasından kaynaklanan yaptırımlar. Burada süreç karmaşık & yasa dilinin muğlaklığı nedeniyle yaptırımları neyin başlatacağı konusunda tartışma var.

4/ Yasa özünde S400’ler TR’ye geldiğinde “Başkanın yaptırımları uygulayacağını” söylüyor ve 12 kategori yaptırımdan 5’ini seçmesini zorunlu kılıyor. Bunlar;

Yaptırım uygulanacak kişilere (YUK) ABD’den yapacakları ithalatlar için gereken sigorta, garanti, kredi vb. konularda+

5/ Eximbank desteklerinin durdurulması; mal ve teknoloji ithalatları için gerekecek lisans ve yetki belgelerinin verilmemesi; bunlarla ilgili olarak ABD finans kurumlarından kredi/borç verilmemesi; Uluslararası finan kuruluşlarında çalışan ABD’li üst düzey yöneticilere+

6/ YUK’a kaynak aktarılmaması için çalışmaları talimatı verilmesi; YUK finans kurumuysa, ABD piyasasında işlem yapmasının kısıtlanarak, ABD devlet tahvillerine erişiminin engellenmesi; YUK’tan mal-hizmet alınmaması; döviz alım-satım işlemleri ile+

7/ finans kuruluşları aracılığıyla işlem yapmasının engellenmesi; ABD’de mülk edinmesi veya bir mülkle ilgili işlem yapmasının engellenmesi; ABD vatandaşlarının YUK’a yatırım yapması veya YUK’den her türlü tahvil ürünü almasının engellenmesi;

8/ YUK’la ilgili kişilere vize kısıtlaması getirilmesi; ve bahsedilen yaptırımların YUK yöneticileri ile yetkililerine uygulanması.

CAATSA’da “kişi” ifadesi gerçek veya tüzel kişiyi ifade ediyor; tüzel kişi ise şirket, fon, ortaklık, ortak yatırım, şirketler grubu, holding veya+

9/ herhangi bir diğer yapıyı kapsıyor. Bunlardan herhangi biri S400’lerin satın alınması, taşınması veya konuşlandırılmasına katkı sağlarsa yaptırıma muhatap olabiliyor. Yasa yaptırımların başlaması için tarih aralığı öngörmüyor. Sürecin şu şekilde işleyeceği tahmin ediliyor:

10/ TR’nin S400’leri teslim almasını takiben ABD Ulusal Güvenlik Konseyi TR’nin “Rusya Federasyonu istihbarat veya savunma birimleri…ile kayda değer alış-veriş içine girip girmediğini” tespit etmek üzere toplanacak. Burada kayda değer alış verişin ne olduğu kesin belli değil.

11/ TR açısından satın alma, füzelerin teslimatı, konuşlanması veya aktivasyonlarının bu anlama geleceğine dair yorumlar var. Hindistan örneğinde füzelerin teslimatının bu anlama geleceği konusunda genel bir oydaşma oluşmuş gibi gözüküyor.

12/ Her halükarda Ulusal Güv. Kon. sınırın geçildiğini tespit ettiğinde, Hazine Bak. olası yaptırımları & etkilerini inceleyerek, Başkan’a uygulanması gerekenler konusunda tavsiyede bulunacak. Ardından yaptırımları başlatacak Talimat yazılacak & Başkan imzası ile devreye girecek.

13/ Bu noktada da Başkanın ilgili Talimatı ne zaman imzalaması (dolayısıyla yaptırımları başlatması) gerektiğiyle ilgili bir zaman sınırlaması yok. Uzayabilir…
Ayrıca Başkan a) konunun ABD ulusal güvenliğini ilgilendirdiğini değerlendirirse & b) YUK’un Rusya’ya bağımlılığını +

14/ azaltmaya başladığını tespit ederse, CAATSA yaptırımlarını uygulamayabilir veya YUK’un Rusya’ya bağımlılığı azaltma yönünde çaba sarf ettiğini tespit ederse 180 günlüğüne erteleyebilir. Başkanın 2.ne karar vermesi ihtimal dahilinde. Zira TR, yasa çıkmadan+

15/ önce yaptığı anlaşmanın gereğini yerine getiriyor. Ancak burada a) bu istisna yasa öncesinde silah konusunda Rusya bağımlı olan ülkeler için çıkartıldığını unutmamak gerekiyor; b) Bir şekilde Başkan TR'ye uygulamayı benimserse, bunun için TR’den ilişkiyi azaltma yönünde+

16/ niyet ve çaba beklenecektir. Bu noktada yeni anlaşmalardan uzak durulması ve füzelerin aktive edilmemesi konuları gündeme gelebilir. Etkili olur mu? Belli değil...
Son olarak;

17/ CAATSA yaptırımları ile F35 bağlantılı yaptırımların 2 ayrı konu & farklı yasal çerçevelere sahip olduklarını unutulmamalı. İlkinde geciktirme/erteleme mümkün, 2.'sinde yasaların çıkmalarını engellemekten başka çare yok. Zira bu konu Kongre'nin yetkisinde ve bağlayıcı.