جزء "ترا" در واژه‌های #ترابری و #تراکنش برابر trans در transport و transaction است. کاربرد این پیشوند پیشنهادِ #فرهنگستان_دوم است (دورۀ فعالیت: 1347 تا 1360). در اینجا به ارزیابی این پیشنهاد نمی‌پردازم و تنها دربارۀ #ریشه‌شناسی این عنصر مطلبی عرض می‌کنم./1
t.me/vazhegozini/166
t.me/vazhegozini/166
با پیشوند ترا- در دانش‌های گوناگون چندین واژه ساخته شده و کاربرد یافته، از جمله ترابُرد، تراگُذری، تراگُسیل، ترارسانی، تراپیوستگی، تراپوستی و...
(خوب است که روش‌ها و ابزارهای ساخت #اصطلاح|ها را در هر رشته در کتابی جداگانه و یا حین کاربردِ این واژه‌ها در درسِ مربوطه آموزش دهند)/2
(خوب است که روش‌ها و ابزارهای ساخت #اصطلاح|ها را در هر رشته در کتابی جداگانه و یا حین کاربردِ این واژه‌ها در درسِ مربوطه آموزش دهند)/2
در واقع یک چشمِ پیشنهاددهندگانِ این واژه به عنصر tar در پهلوی و tarō در اوستایی به معنی «آن‌سو» بوده و چشم دیگرشان به این نکته که این عنصرِ ایرانیِ کهن با لغت لاتینی trans که آن هم به معنی «(از این سو به) آن سو» بوده هم‌ریشه است./3
در یکی از سنگ‌نوشته‌های #شاپور_ساسانی به زبان #فارسی_میانه چنین آمده:
اُن تِگْر «تَر» آن چِیدَگ بِی اَبْگَنْد.
un tigr "tar" ān čēdag bē abgand
ما تیر «آن سوی» سنگ‌چین افکندیم.
/4
اُن تِگْر «تَر» آن چِیدَگ بِی اَبْگَنْد.
un tigr "tar" ān čēdag bē abgand
ما تیر «آن سوی» سنگ‌چین افکندیم.
/4
کوشش #فرهنگستان دوم بر آن بوده که این عنصر ایرانی کهن را دوباره در فارسی زنده کند تا در #واژه‌گزینی به عنوان پیشوندی برابرِ معنای trans به کار رود. این عنصر از ریشۀ #ایرانی_باستان -tar* به معنی «گذشتن و عبور کردن» آمده که خود از ریشۀ هندواروپایی -terh₂* به همان معنی است./5
از این ریشه با پیشوند -wi در ایرانی باستان -wi-tar* ساخته شده بوده که از آن در پهلوی widar و در فارسی "گذر" و "گُدار" به معنی «گذرگاه» بر جای مانده‌اند. از ریشۀ هندواروپاییِ یادشده در لاتینی trans و در انگلیسی through «از میانِ» و در آلمانی durch «از میانِ» باقی مانده است./6
در انگلیسی through به عنوان پیشوند به کار نرفته* و واژه‌های لاتینی‌تبارِ دارای trans را به همان صورت وام گرفته‌اند. پیشوندِ قرضیِ trans در انگلیسی به‌عنوان یک پیشوندِ قابل‌فهم کاربرد یافته. در آلمانی durch به‌عنوان پیشوند به کار رفته، برای نمونه در Durchfuhr به معنی «ترابری»**./7
* در انگلیسی نیز چند واژه هست که through در آنها مانند پیشوند به کار رفته: throughway «بزرگ‌راه»، throughput «کارایی و ظرفیت پذیرش»، through route «راهی که از مرکز شهر نمی‌گذرد»، through traffic «آمدوشدِ بی‌وقفه».
** لغت Durchfuhr هم مانند ترابری #گرده‌برداری از transport است./8
** لغت Durchfuhr هم مانند ترابری #گرده‌برداری از transport است./8
• • •
Missing some Tweet in this thread? You can try to
force a refresh
