(1) OK, toch maar even een draadje over Tom Holland. Ik zie dat er aardig wat aandacht naar zijn nieuwe boek gaat. Ik heb het boek niet gelezen, maar wel zijn Trouw interview. Daar zitten een paar rare dingen in, om het diplomatiek uit te drukken.
(2) Toch, ik kan me wel voorstellen dat mensen die rare dingen niet meteen zien. Holland heeft nogal de neiging, om op je gevoel in te spelen. Zie dit, bijvoorbeeld; dit kunt U zich vast heel goed voorstellen. 
(3) Ik ben wel benieuwd hoe de ex-inwoners van, laten we zeggen, het voormalige Vietnamese dorpje My Lai denken over dat "zo weinig mogelijk slachtoffers maken", maar goed, laat ik niet doorzeuren over details. Het is inderdaad lastig, om je dat soort wreedheid voor te stellen.
(4) So far, so good, en laten we blij zijn, dat er in onze wereld dingen zijn als de VN, internationaal recht, en een stelsel van verdragen, waardoor het voor landen niet meer voordelig is om je zo wreed te gedragen. Holland zegt wat wij denken, ahw.
(5) Maar meteen in de volgende alinea gaat het mis. En ik vraag me werkelijk af, waarom zoveel intelligente mensen met kennis van zaken dit over het hoofd zien ...
(6) Ziet U het niet ? Nou ja, ik snap het wel een beetje. Die wreedheid van IS is natuurlijk ook heel erg, en ik kan ook helemaal meevoelen met Holland's onbegrip en afkeer. Maar die emoties leiden enigzins af van wat Holland eigenlijk echt zegt ...
(7) "Nooit eerder was ik bij oorlogsvoering die zo Romeins was" ... WTF ? Laat ik maar meteen met een tegenvoorbeeld komen. Enig idee wat de Kruisvaarders in Jeruzalem hebben aangericht, qua tijd ongeveer halverwege tussen Caesar en IS ?
(8) Holland stelt of suggereert hier serieus, dat de oorlogen en opstanden in de afgelopen 1500 jaar allemaal veel minder wreed en bloederig waren dan wat IS nu doet of wat de Romeinen vroeger deden. Moet ik U echt uitleggen, wat hier mis mee is ?
(9) Ik heb de Kruistochten al genoemd, natuurlijk. Maar denk eens aan Jan Pietersz. Coen. Of aan Genghis Khan. Of aan de 30 jarige oorlog. De 80 jarige oorlog. De Saksische campagnes van Karel de Grote. De nazi's. De Amerikanen in Vietnam. En ga zo nog maar even door.
(10) De 2000 jaar tussen Caesar en IS zijn letterlijk bezaaid met wreedheden. Het is helemaal niet raar, dat een overwinnaar een deel van een stad afslacht en de rest tot slaaf maakt. Dat was voor het grootse deel van de menselijke geschiedenis gewoon het "normale" gedrag, zelfs.
(11) Het is ook zeker niet typisch Romeins. En dan grijp ik weer terug op mijn eerste quote, waar Holland dat wel beweert. Daar ben ik toen overheen gestapt, maar soms moet je wel doorzeuren over details.
(12) De Romeinen waren inderdaad wreed, maar dat was iedereen in die tijd. Het is een beetje raar, dat Holland, als oud-historicus, zich dat niet lijkt te beseffen. In alle oude Rijken werden succesvolle veroveraars bejubeld en bewonderd.
(13) En dat is ook helemaal niet zo raar als je er even over nadenkt, maar dan dwalen we af. Want Caesar werd zeker niet alleen maar bewonderd. Integendeel, zelfs, hij werd ook fors bekritiseerd. Onder andere om zijn wreedheid.
(14) Ook in de oudheid hadden mensen al afkeer van wat we nu oorlogsmisdaden noemen. Ook bij de Romeinen. Afkeer van bruut en wreed geweld is niet iets, dat pas na de geboorte van Jezus is ontaan; dat hebben mensen altijd al gehad.
(15) Maar ja, in een wereld zonder internationale instituties of rechtsspraak is het ieder land voor zich, dus om uberhaupt te overleven moet je als land op een gegeven moment wel geweld gebruiken. Dus die afkeer zie je niet heel erg terug. Maar hij was er wel degelijk.
(16) De Romeinen waren, over het algemeen, juist uiterst diplomatiek. Ze prefereerden vaak om verdragen te sluiten met andere stammen, in plaats van ze aan te vallen. Natuurlijk gebruikten ze ook grof geweld, maar niet meer of groffer dan andere Rijken of landen in die tijd.
(17) Holland is hier eigenlijk met een sprookje bezig, wat dat betreft. Hij schetst een wereldbeeld, waarin 1500 jaar Christendom een soort oase van vrede en liberalisme was tussen de Barbaarse Wreedheid van de Romeinen en de Moslims. Dat is wat overdreven, maar niet heel veel.
(18) En dat beeld klopt natuurlijk van geen kanten. Ook de Christenen gebruikten grof geweld, en ook de Christenen praatten dat goed met een beroep op hun geloof of ideologie, net als alle andere groepen met andere geloven of ethniciteiten.
(19) Want je kan het natuurlijk goedpraten als noodzakelijk in de strijd tegen het communisme, maar zodra je je soldaten gaat beoordelen op bodycount, zoals de Amerikanen in Vietnam, dan ben je gewoon bezig met doelbewuste wreedheid. Je beloont dan mensen voor moord.
(20) Tsja. Dit beeld klopt dus gewoon niet, maar Holland redeneert er wel op voort. En, zoals met alle redeneringen: garbage in, garbage out. Eigenlijk zou je nu al moeten stoppen met zijn interview, want veel goeds kan er niet meer uit voortkomen.
(21) Dit, bijvoorbeeld. Zou Holland dat echt niet gesnapt hebben ? Zou hij niet begrijpen, dat vooruitgang voor enorme materiele welvaart heeft gezorgd, en dat mensen dat over het algemaan positief neigen te vinden ?
(22) Zou hij zich niet beseffen, dat we mensenrechten hebben bedacht als reactie op de vele West-Europese wreedheden tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog ? En dat we ze zo belangrijk vinden, omdat we herhaling van die wreedheden willen voorkomen ?
(23) Hij vraagt zich af waarom hij zoveel waarde hecht aan de Verlichting. Heel raar, want heel veel van de concepten waar onze moderne welvaartsstaat op berust komen uit die verlichting. Het idee, dat politieke macht niet van God gegeven is, maar een sociaal contract is, bv.
(24) Of het idee, dat iedere burger van een land gewoon dezelfde rechten heeft. Voor de Verlichting was dat niet zo, en hadden allemaal diverse groepen grote privileges. De Verlichting heeft daar een einde aan gemaakt. Het is niet raar, dat mensen daar waarde aan hechten.
(25) Het is wel raar, dat Holland zich dat soort redenen totaal niet lijkt te beseffen. Hier is nog zo'n voorbeeld. Ik snap echt niet, dat mensen dit nog serieus nemen ...
(25) Dus .... dat de nazi's industriele faciliteiten oprichten om miljoenen mensen om ethnische redenen uit te roeien, dat ze hun politieke tegenstanders vermoorden, en dat ze een verwoestende oorlog begonnen ? Dat lijkt Holland niet zo erg te vinden, want ...
(26) ... dat zijn, volgens Holland, allemaal niet de redenen dat nazisme als het Ultieme Kwaad wordt gezien. Nee, de echte reden is dat de ideologie van de nazi's indruiste tegen het Christendom. Tsja. Gelooft U het zelf ?
(27) Misschien moet U dan eens met al die, meestal atheistische, Duitse communisten uit de jaren '30 gaan praten, ik denk dat die er iets anders over denken. Alleen kan dat niet meer, want die zijn allemaal door de nazi's uitgemoord.
(28) Of vraag het aan de (niet-Christelijke) Joden. Wat denkt U, zullen die enthousiast instemmen met de stelling, dat het nazisme het ultieme kwaad zou zijn, omdat ze geen Christelijke ideologie had ? Of zouden ze daar misschien toch een andere mening over hebben ?
(29) U begrijpt, ik ben niet zo onder de indruk van de heer Holland. Hij lijkt vooral bezig te zijn met het scheppen van een soort sprookje, waarin de goede dingen in onze maatschappij eigenlijk allemaal van het Christendom af zouden stammen.
(30) Mijn conclusie is eigenlijk niet alleen gebaseerd op dit interview. De heer Holland ligt al wat langer onder vuur, omdat zijn methodologie niet klopt. Mocht U daar meer van willen weten, vraag het vooral aan @JonaLendering. Ik zal het kort uitleggen.
(31) Neem deze quote, bv. Als je wilt laten zien, dat iemand zich door bepaalde ideeen heeft laten beinvloeden, dan is "doet sterk denken aan" geen bewijs.
(33) Waarom niet ? Omdat het niks zegt. Extreem voorbeeld: de pyramides in Egypte doen sterk denken aan de pyramides in Centraal- en Zuid Amerika. Maar dat betekent nog niet, dat die pyramides in Amerika gebaseerd zijn op de Egyptische.
(34) Het kan net zo goed betekenen, dat mensen nu eenmaal de neiging hebben om hoge gebouwen te bouwen om hun goden te aanbidden. En in dit geval lijkt dat toch wel heel waarschijlijk, dat hoef ik U niet uit te leggen.
(35) Dus als Holland wil beweren, dat Marx idee van strijd afkomstig is uit het Christendom, dan moet hij laten zien, dat Marx Christelijke geschriften heeft gebruikt voor precies dat idee. Dat is de enige manier waarop je zoiets kunt bewijzen.
(36) Maar ziet U dat Holland doen ? Nee, dat ziet U niet, integendeel. U ziet hem suggereren, dat "sterke gelijkenis" al voldoende bewijs zou zijn. Quod Non. Verder, daar komen we weer met de details ...
(37) Je ziet dat vaker. Als 1 dingetje niet klopt, dan klopt de rest ook niet. Zoals de bewering, dat Marx uberhaupt uit zou gaan van een strijd tussen Goed en Kwaad. Die bewering klopt niet.
(38) Nu ben ik geen marxisme expert, dus ik begeef me enigszins op vreemd terrein. Marx had het eigenlijk over twee verschillende conflicten ("strijden", maar dat is een beetje raar woord), maar geen van beiden gingen over Goed en Kwaad.
(39) Het eerste conflict is natuurlijk de klassenstrijd. Dat ging niet zozeer om Goed en Kwaad, maar om bezit en macht. Het werd door Marx beschreven als een soort historische ontwikkeling, zeker niet als een ideologisch conflict tussen morele opvattingen.
(40) Het tweede conflict is filosofischer, maar ook dat gaat niet over Goed en Kwaad. Integendeel zelfs. Marx baseerde zich op de dialectiek, de gedachte dat de wereld vooruit gaat door tegenstellingen. Dat gaat niet om Goed en Kwaad. Het is eerder these, antithese, synthese.
(41) In ieder geval, Holland heeft nogal wat, laten we zeggen, misleidende beweringen nodig om zijn stelling te onderbouwen. Natuurlijk, dit is slechts een interview, dus het kan best zijn dat hij dat in dat boek ook echt doet.
(42) Maar er is eigenlijk een fundamenteel probleem met zijn hele stelling. Het hangt er een beetje vanaf hoe diep je wilt gaan met je analyses, maar eigenlijk is het gewoon een soort tautologie. Natuurlijk is het waar. Maar het zegt niet zoveel.
(43) Kent U Karl Benz, eigenlijk de uitvinder van de moderne auto ? Wat denkt U ... zou onze Karl als zijn boodschappen te voet hebben gedaan ? Zou hij paardenkoetsen en stoomtreinen hebben vermeden, omdat hij wist dat hij met iets beters bezig was ?
(44) Nee, natuurlijk niet. Karl Benz gebruikte net zo goed paarden, koetsen en stoomtreinen. Hij kon niet anders, want de auto was nog niet uitgevonden. Maar dat betekent nog niet, dat een auto eigenlijk een soort veredelde koets is.
(45) Integendeel zelfs, een auto is een fundamenteel anders soort ding dan een koets. Dat leverde in het begin zelfs problemen op, zoekt U maar eens het "horseless carriage" syndroom.
(46) En hetzelfde geldt voor de Verlichtingsidealen. Die kwamen inderdaad voort uit een behoorlijk religieuze wereld, waar het Christendom domineerde. Er was namelijk niet zoveel anders. Maar dat betekent nog niet, dat het eigenlijk Christelijke idealen zijn.
(47) Het is hetzelfde soort probleem als bij die Marx quote. Dat dingen op elkaar lijken, of in dit geval op elkaar volgen, zegt niet zoveel. Het is volstrekt onvoldoende om te bewijzen, dat ze eigenlijk hetzelfde zijn.
(48) Ik weet te weinig van de Verlichting om daar betrouwbare uitspraken over te doen, maar het lijkt met heel erg sterk. Wat ik ervan weet, suggereert vooral dat de Verlichting zich juist tegen het Christendom keerde.
(49) Nu ben ik altijd bereid om mijn mening bij te stellen, als daar voldoende overtuigend bewijs voor is. Maar aangezien het "bewijs" in dit geval vooral uit misleidende beweringen bestaat, ben ik vrij skeptisch geworden.
(Einde - precies op de 50) Want als er zoveel overtuigend bewijs zo zijn, waarom noemt Holland dat dan niet in zijn interview ? Waarom probeert hij zijn potentiele lezers op het verkeerde been te zetten ? Die vraag laat ik verder aan U ...
