Bizdeki yerli ve milli ismi-lazım-değil ile, klasik (özellikle İtalyan) faşizmler arasındaki benzerlik ve farklılıklara tekrar değineyim. Benim kanaatime göre, bu rejimler arasındaki temel farklılık, devletin özerkliği meselesinde yatar.
İtalyan faşist partisi, başından sonuna kadar, bilhassa küçük burjuvazi kökenli, karşı-devrim sürecinde militan faaliyetleriyle rüştlerini ispatlamış kadroların etkili olduğu bir partiydi.
Bu parti, paramiliter organlarına (tıpkı 70’lerde MHP’nin kendine biçtiği rolde olduğu gibi) devlete yardımcı olma misyonu biçmekle birlikte onları devletle özdeşleştirmiyordu. Parti organları devletin yöneticisi durumundaydı, ama bunlar devletin kendisi değildi.
Başka deyişle faşist parti, devleti yönetmekle yetiniyor, devletin özerkliği ise korunuyordu. Faşist parti devletle özdeşleşmemişti. Dolayısıyla, klasik faşist partilerin durumunu SBKP ile karşılaştırabiliriz: partinin yönetici ve yönlendirici rolünün karşı-devrimci bir aksi.
Bu mevzu, yani devletin özerkliğini koruması, bana kalırsa klasik faşizmlerde büyük önem taşır; zira bu faşist partilerin devletle özdeşleşmeyerek devletin özerkliğini korumaları sayesinde, onların yıkılmasının ardından devlet eski kurumlar üzerinde yeniden şekillenebilmiştir.
Büyük burjuvazi İtalyan faşist partisine (nazilerde de öyledir) ancak faşist iktidarın sağlamlaşmasından sonra üye olmuştur, ama iktidarın bu tahkimatından sonra bile partinin tepe kadrolarının büyük burjuvazinin faşist kanadıyla birebir örtüştüğü söylenemez.
Parti, siyasi anlamda devletin kendisi değil, onun yöneticisi ve (paramiliter teşkilatları, karagömlekliler, SA’lar aracılığıyla) tamamlayıcısıdır.
Partiye kurumsal olarak küçük burjuvazi hâkimdir. İktisadi olarak da devlet ve büyük burjuvazinin faşist kanadı arasında aracı, “volan kayışı”dır. Büyük burjuvazi faşist partiye üye olduktan sonra dahi doğrudan değil ancak onun yönetici organları aracılığıyla devlete etki eder.
Türkiye’de ise, benim görüşüme göre, İtalyan faşizmiyle örtüşen birçok özelliğine rağmen, çok derin bir fark vardır: devletin böyle bir özerkliği kalmamıştır. Bizde parti (AKP) siyasi anlamda devletin ta kendisidir.
Kurumsal olarak başında Erdoğan ve AKP yöneticilerinin temsil ettiği yeni bir kartelin bulunduğu, doğrudan doğruya büyük burjuvazinin faşist kanadının kendisidir. Bu kartel iktidar tekeli sayeinde inşaattan enerji sektörüne kadar, büyük burjuvazinin büyük bölümünü içinde toplar.
Bu kartel, varlık fonu vasıtasıyla bütün devlet teşebbüslerini de kontrol eder. Bu kartel içinde OYAK vasıtasıyla generaller, damatlar vasıtasıyla da yüksek bürokrasi bulunmaktadır.
Tekrar edeyim: AKP, klasik faşist rejimlerden farklı olarak, devletin kısmi özerkliğini tamamen ortadan kaldırmıştır; zira hem iktisadi, hem siyasi olarak devletin ta kendisi haline gelmiştir; ayrıca büyük burjuvazinin faşist kanadı, en başından itibaren AKP’nin yöneticisidir.
Dolayısıyla, Erdoğan’ın serveti meselesi sadece retorik bir mesele değil, bu kartelin muhtevasını da gösterir. “Yandaşlar” terimi, bana göre, uygun bir terim değildir; böyle bir şey yoktur. Yandaşlar denen şey, AKP’nin kendisi, tekelci burjuvazinin faşist kanadının kendisidir.
Buna bir de “emperyalizmin içsel olgu oluşu”nu ekleyin. Devletleşmiş olan AKP’nin herhangi bir düzeniçi yoldan devrilerek restorasyon imkânları son derece daralmıştır; bu yüzden emperyalizm, kendisi için istikrarı temsil eden rejime desteğini devam ettirmeyi tercih edecektir.
Ben, yerli ve milli ismi-lazım-değilin bu köklü özgüllüğüne rağmen İtalyan faşizmiyle büyük benzerlikleri olduğunu düşünüyorum.
İtalya’da liberaller faşizmin kurumsallaşmasında büyük rol oynarlar. Faşist rejim İtalya’da Almanya’da olduğu kadar hızla büyük başarılar elde etmez ama oradakinden daha muhkim görünür çünkü daha eski ve çatışmaların yumuşatılarak cereyan ettiği daha istikrarlı bir tarihi vardır.
Habeşistan ve Libya maceraları da bu uzun süreç içinde hem kitlelerin şovenleştirilmesine, hem de tekelci burjuvazinin zenginleştirilmesine hizmet etmiştir.
