Thread by @SakaryaSavasi

20 Ekim 1921’de imzalanan ve Fransa’nın Misak-ı Millî’yi tanıması anlamına gelen Ankara Anlaşması’na giden süreçte Sakarya Zaferi kadar, Çukurova, Antep, Maraş ve Urfa’daki direnişin de payı vardır.
Bugün Pozantı’dan geçerken bundan bahsetmezsem çatlayacağımı hissettim...

(1) İstiklal Savaşı’nda genellikle düzenli orduya geçiş sonrasındaki muharebe ve harekatlar konuşulur.
Okullarda ders kitapları 1. ve 2. İnönü Savaşları’nı, Kütahya – Eskişehir yenilgisini, Sakarya Meydan Muharebesi’ni ve Büyük Taarruz’u, zaferi anlatır++

(2) Oysa “Kuvayı Milliye Dönemi” olarak geçiştirilen 1920 – 1921 arası dönemde de özellikle anlatılması, vurgulanması gereken olaylar vardır.

İşte Çukurova Kuvayı Milliyesi’nin yazdığı POZANTI KUŞATMASI - KARBOĞAZI DESTANI bunlardan bir tanesidir++

(3) Genelde Karboğazı Muharebesi gündeme gelse de, aslında bu destanın başındaki Pozantı Kuşatması da başlı başına bir olaydır. Fransızlar Paris Konferansı’nda Anadolu’dan paylarına düşenden fazlasına talip olup, İngiliz işgal alanına da yayılma eğilimine girerler++

(4) İlk hedef Toros Tünelleri’dir. Bu nedenle Çukurova Bölgesi’ne 1 büyük tümen getirir, ayrıca Ermeni çetelerinden de lejyonlar oluştururlar.
Bu şekilde bölgedeki tüm büyük yerleşimlerde tam hakimiyet kurmayı, hızla çoğalan Kuvayı Milliye çetelerini ezmeyi hedeflerler++

(5) 29 Mart 1920 günü de Pozantı’yı işgal ederler.
4 piyade ve 1 süvari bölüğünden oluşan birlik, 1. Dünya Savaşı’nda Verdun Cephesi’nde büyük zaferler kazanmış 1. Tümen 2. Tugay 412. Alay’ın 2. Taburu’dur.
Komutanı Verdun’de terfi eden Bnb. Pierre Mesnil’dir++

(6) İşgalin ardından Çukurova Kuvayı Milliyesi direnişe geçer.
Tekelioğlu Sinan Bey komutasındaki Kavaklıhan (8 bölük – 415 kişi), Kumdere (3 bölük – 190 kişi), Çakıt (3 bölük – 405 kişi) ve Seyhan grupları (400 kişi), toplam 1.500 Kuvayı Milliye savaşçısı Pozantı’yı kuşatır++

(7) Pozantı’daki tecrübeli Fransız 2. Hücum Taburu’nun toplam mevcudu Fransızlara göre 800 kişi, Türk kaynaklarına göre ise 1000 civarındadır.
Ayrıca 10 ağır makinalı tüfek ve 2 topa sahip olan tabur başlangıçta Çukurova çeteleriyle cephe savaşına girer++

(8) Sürekli yer değiştiren, bölgeyi bilen çetelerle başa çıkamazlar.
Bir de direnişçiler Fransız cephaneliğini vurmayı başarınca, Bnb. Mesnil’in taburu için durum çok zorlaşır.
Ancak Fransız bölge komutanı tanklarla ve savaş uçaklarıyla takviyeli tümeniyle yardıma gelir++

(9) Fakat Kuvayı Milliyeciler dağı, taşı, ağaçları bile direnişe ortak ederler.
Kazdıkları çukurlar tankları işe yaramaz hale getirir.
Sedirler, ardıçlar yiğitleri Fransız uçaklarından saklar.
Sonunda uçaklar Bnb. Mesnil’e mesaj göndermek için kullanılır: “Mersin’e çekil!”

(10) 25 Mayıs 1920 gecesi Bnb. Mesnil komutasındaki tabur kuşatma hattını zayıf bir noktadan yararak Pozantı’dan çıkmayı başarır.
Pozantı boşaltılmış, Fransız tümeninin de işgal taburuna yardıma gelmesine izin verilmemiştir.
Tabur hızla çetelerden uzaklaşmaya çalışır.++

(11) Fransızlara Mersin’e kaçış yolunu gösteren kadınlı erkekli köylüler taburu mahsus yanıltarak Karboğazı’na yöneltir.
Gülek’li Hasan Ağa’nın eşi Hatice Hanım da Gülek’e giderek durumu Kuvayı Milliye’ye bildirir.
Pozantı’daki grupların Fransızları yakalama şansı yoktur.++

(12) Karaisa’lı Üst. Hasan (Akıncı) ve 44 kişilik yörük müfrezesi 27 Mayıs günü taburu Karboğazı’nda yakalar.
Mezarlık Mevkii’nde pusu kuran müfreze taburu kıstırır ve üç taraftan ateşe alır.
Sürekli yer değiştirdiklerinden Mesnil koskoca bir tümenle savaştığını sanır. ++

(13) 28 Mayıs’ta da devam eden çatışmada taburu ağır zayiat veren Bnb. Pierre Mesnil teslim olur.
Bazı kaynaklar 673, bazıları ise 530 fransız askerinin esir edildiğini yazar.
Fransız kaynaklarına göre çatışmada 246 asker ölmüş, 88 asker yaralanmış, gerisi esir edilmiştir.++

(14) Esir alınan Binbaşı Mesnil, eşi ve mahiyeti Kayseri’ye götürülür.
Kurtuluş Savaşı’nda kullanılacak olan 2 top ve 8 ağır makinalı tüfek, 1000 kadar mavzer ele geçirilir.
Fransızlarla imzalanan Ankara Antlaşması’yla Bnb. Mesnil ve eşinin de esareti sona erer.++

(15) Üsteğmen Hasan (Akıncı) Türk Ordusu’nda albaylığa kadar yükselir.
Fransızlara göre o gün 44 yörüğün yendiği 800 kişilik taburdan Fransa’ya sadece 60 kişi dönebilmiştir.
Gerisi ya Karboğazı’nda, ya hastanede ya da yollarda ölmüştür.++

(16) Yörük inadının ve Türk’ün özgürlük aşkının anıtı bugün Karboğazı’nda dimdik Toroslar’ı selamlamaktadır!

Kaynakça
(1) Taha Toros, 1972, Kurtuluş Savaşı’nda Karboğazı’nda Türklere Esir Düşen Fransız Komutanı Mesnil’in Anıları, Kuvayı Milliye Dergisi, Sayı 151-152
(2) Hasan Akıncı, 1966, Kurtuluş Savaşı Hatıraları, Kuvayı Milliye Dergisi, Sayı 69-81.

(3) İbrahim Bozkurt, 2018, İşgal Yıllarında Mersin (1918-1922), Atatürk Ünv. Sos. Bil. Enst. Dergisi, 22(1).
(4) drucourtoisies.com