Efficiency of nut: we moeten schaarse middelen zo goed mogelijk benutten en zoveel mogelijk levens redden.
Rechtvaardigheid: behandel individuen rechtvaardig (discrimineer niet!) en streef kansengelijkheid na./3
Rechtvaardigheid: behandel individuen rechtvaardig (discrimineer niet!) en streef kansengelijkheid na./3
Deze principes staan heel vaak haaks op elkaar. Maar in een epidemie kunnen ze soms ook in dezelfde richting wijzen. En dat geeft vertrouwen dat het redelijke prioriteiten zijn. Maar natuurlijk zijn ze ook controversieel en tragisch. Twee voorbeelden: /4
Zowel uit oogpunt van efficiency als van rechtvaardigheid is het redelijk om jongere mensen voorrang te geven boven oudere mensen. Dat is verstandig gebruik van schaarse zorg, als jongeren tenminste een grotere kans hebben om relatief snel van de beademing af te kunnen. /5
Maar ook uit oogpunt van kansengelijkheid valt er wat voor te zeggen. Ouderen hebben al meer mogelijkheden en kansen in hun leven gekregen dan jongere mensen, en daarom hebben jongeren een sterkere claim op levensreddende zorg. Dit wordt wel het “fair innings argument” genoemd./6
Een andere prioriteitsgroep: zorgverleners die in de frontlinie hebben gestaan en die ziek worden. Zij hebben een sterkere claim dan anderen omdat ze, ten behoeve van ons allemaal, grotere risico’s gelopen hebben; en dat maakt het rechtvaardig om hun voorrang te geven. /7
Maar het kan ook efficiënt zijn – al is dat misschien hypothetisch. Zorgverleners en andere redders zijn cruciaal in het bestrijden van de gevolgen van de epidemie. Als zij snel behandeld worden als ze ernstig ziek zijn, kunnen ze ook eerder hun levensreddend werk oppakken. /8
Dat laatste is misschien vooral hypothetisch: waarschijnlijk heb je nogal wat tijd nodig om op te knappen na een IC opname.
Dadelijk nog meer disclaimers, maar eerst nog een derde principe. /9
Dadelijk nog meer disclaimers, maar eerst nog een derde principe. /9
Derde principe: zorg voor procedurele rechtvaardigheid. Maak criteria transparant, wees duidelijk of en hoe er geselecteerd wordt. Leg verantwoording af. Stel criteria bij als dat nodig is (en leg daar ook weer verantwoording over af). /10
Disclaimer: ik heb proberen uit te leggen wat deze principes kunnen impliceren voor keuzen in de zorg. Maar in de toepassing is veel empirische informatie nodig. Kunnen zorgverleners daadwerkelijk eerder aan de slag? Hebben jongere patiënten echt korter IC zorg nodig? /11
Disclaimer: de criteria zijn algemeen, maar iedere situatie is uniek, artsen weten dat als geen ander. Een zeventigjarige kan meer kans maken dan een dertigjarige. De situatie kan aanleiding geven om een criterium ruimer of strikter toe te passen. /12
Sowieso is het heel belangrijk dat intensivisten het "efficiency" principe nader invullen op specifiek medische gronden (ipv leeftijd). Het rechtvaardigheidprincipe blijft daarnaast relevant. /13
Disclaimer: dit soort principes kunnen enige richting bieden bij de onderbouwing van beleid, maar de keuzen zijn tragisch en blijven problematisch. “De” ethiek biedt niet "het" juiste antwoord. /14
De discussienota die ik ooit voor de WHO schreef over verdeling van middelen tijdens een influenza pandemie vind je hier, zie met name pp 6-11 en 16-19. /15
who.int/csr/resources/…
who.int/csr/resources/…
Nog een nabrander (kunnen nog vele volgen, het is complex genoeg): in plaats van rechtvaardige prioriteiten zou je ook voorbeelden kunnen geven van keuzen die duidelijk tegen de genoemde principes ingaan /16
zoals bijvoorbeeld: voorrang geven aan vrienden en familie, aan bekende mensen boven "gewone" mensen, aan "captains of industry" of politici boven andere burgers, etc... Ethische argumentatie is dan: is niet efficient en niet rechtvaardig. /17
de vele andere thema's die ook nog relevant zijn (leeftijdsgrenzen? loterijen? etc) laat ik voorlopig zitten, al was het maar omdat die nog complexer zijn. /18slot
