Thread by @NL_Leraar

Volgende week dinsdag moeten we als Expeditieteam Lerarenagenda ons onderzoeksvoorstel inleveren. Deze week dus volop aan het redigeren van de tekst, begroting helemaal op orde krijgen, en kijken of we voldoen aan de eisen.

Morgen mag ik me storten op het controleren van het consequent gebruik van dezelfde termen (overal bijvoorbeeld leraar, en niet ergens ook docent). Ik ben heel blij met ons voorstel en ben ook blij dat ik voor het eerst iets inhoudelijks erover mag delen.

Op nro.nl/onderzoeksproj… kun je wat over de achtergrond van het project lezen, inclusief een paar blogs over het proces tot nu toe en de leden van het team. Ik word volgende week geïnterviewd voor de blog waarin ik als expeditielid wordt voorgesteld.

Normaal gesproken gaat het bij onderzoekssubsidie zo dat de subsidieverstrekker (veelal @hetNRO als het om onderwijsonderzoek gaat) een call uitbrengt, met het thema, de eisen, de deadlines. Als onderzoekers vorm je een consortium (met bijvoorbeeld andere onderzoekers en scholen)

je schrijft een voorstel, en hoopt dat je het mag gaan uitvoeren. Vaak is het zo dat er bv 8 voorstellen (of meer) worden ingediend en er (afhankelijk van de call) 1, 2 of 3 of zo worden gehonoreerd. De tijd die je steekt in het schrijven, die is voor eigen rekening.

Nu wil het ook zo zijn, dat door deze opzet vaak slechts delen van een geheel worden onderzocht. Want, beperkt tijd en geld, dus alleen po ipv vo, of alleen docenten, geen besturen. De Programmacommissie Lerarenagenda haneerde een nieuwe aanpak:

De kern van deze aanpak is samenwerking in plaats van concurrentie, en samenhang in plaats van versnippering. De traditionele volgorde is omgedraaid. Eerst selecteerde het NRO zeven onderzoekers, die bij wijze van sollicitatie een essay schreven en daarover geïnterviewd werden.

De geselecteerde onderzoekers gaan – ieder vanuit de eigen expertise – in co-creatie een onderzoeksvoorstel uitdenken. Als het voorstel wordt goedgekeurd, zal ditzelfde team het onderzoek in een volgende fase ook daadwerkelijk uitvoeren.

Ze gaan samen op zoek naar de samenhang en de verbinding tussen de verschillende elementen van de professionele ontwikkeling van leraren.

In de landelijke Lerarenagenda 2013-2020 van OCW (2013) zijn verschillende thema’s geagendeerd om het beroep van leraar te versterken in het po, vo en mbo. Vanuit het NRO wordt naar aanleiding van deze lerarenagenda onderzoek gedaan.

Centraal staat de opleiding en professionele ontwikkeling van leraren in de context van toekomstbestendig onderwijs. Dat is al lang een belangrijk aandachtspunt in OCW-beleid en NRO-onderzoek.

In het licht van de huidige ontwikkelingen in het onderwijs en aansluitend bij thema’s uit de lerarenagenda zijn door NRO programmacommissie Lerarenagenda 3 bredere onderzoeksonderwerpen geformuleerd, in relatie tot professionalisering en professionaliteit van leraren.

Hierbij ligt de wens voor de onderzoeksbenadering om de onderwerpen niet alleen apart te benaderen maar juist ook aandacht te hebben voor de onderlinge samenhang van de verschillende factoren die een rol spelen.

De onderzoeksonderwerpen betreffen:
• Toekomstbestendig leraarschap
• Anders opgeleide leraren en gedifferentieerde onderwijsteams
• Opleiden en professionaliseren: van institutionele barrières naar vitale coalities

En ik ben dus trots lid van het Expeditieteam Lerarenagenda!

En wat gaan we dan onderzoeken? Nou, kortgezegd: adaptief vermogen. Op het niveau van de leraren, teams, schoolleiding, lerarenopleiding. Wat bedoelen we daar precies mee?

Voor goed, toekomstbestendig leraarschap en professionalisering is het van belang dat leraren, scholen, opleidingen en beleidsorganisaties zich kunnen verhouden tot en navigeren in de veelvormigheid en veelzijdigheid die het leraarschap anno nu met zich meebrengt.

De veelvormigheid en veelzijdigheid van het leraarschap zorgt zowel voor kansen als frustraties. Kansen liggen er voor ambities van leraren en scholen die willen meebewegen met maatschappelijke ontwikkelingen en regie nemen in onderwijsvernieuwingen

waardoor meer en nieuwe uitdagingen en afwisseling in taken ontstaat. Deze zelfde kansen veroorzaken frustraties bij weer andere leraren en scholen, omdat ze niet of minder passen bij het beroep van leraar en de visie op onderwijs die hen voor ogen staat.

Ook kunnen opvattingen en wensen van individuele leraren niet stroken met de heersende consensus over het beroep in het team of in de school, kan de school andere ideeën hebben over de initiële opleiding van leraren dan een opleidingsinstituut waarmee ze werken.

Het roept voor zowel leraren als scholen als samenwerkingen met lerarenopleidingen veel vragen op: Naar welke kant kun en wil je bewegen als leraar, school en opleiding? Welke keuzes worden daarbinnen gemaakt, welke accenten gelegd, hoe wordt onderling afgestemd?

En waarop worden keuzes gebaseerd? Wordt de kwaliteit van het leraarschap en het onderwijs hiermee voldoende geborgd? Om de veelvormigheid en veelzijdigheid van het leraarschap te hanteren, is adaptief vermogen nodig in alle lagen van het onderwijsveld

: bij individuele leraren en teams (micro), in scholen (meso) en in lerarenopleidingen en beleidsorganisaties (macro). Adaptief vermogen definiëren wij in de basis als ‘het vermogen je te verhouden tot veranderingen om daarin op enig moment beredeneerde keuzes te maken’.

Keuzes op het ene niveau raken de andere niveaus. Op de snijvlakken tussen de niveaus doen zich dilemma’s voor die vragen om doordenking en afstemming van de niveaus op elkaar.

Bijvoorbeeld als een school ervoor kiest gepersonaliseerd onderwijs tot het uitgangspunt van de onderwijsvisie te maken en daarin de rol van de leraar als coach van het leren van leerlingen centraal te stellen (besluitvorming op mesoniveau),

dan vraagt dit wat van de individuele leraar in de dagelijkse uitvoering van zijn beroep (uitvoering op microniveau).

Adaptief vermogen lijkt essentieel in het antwoord op de vraag hoe in veelvormig en veelzijdig leraarschap kan worden genavigeerd naar ‘verkiesbare toekomsten’, waarin een antwoord is geformuleerd op dilemma’s die voortkomen uit veranderingen.

Het is op dit moment nog onvoldoende zichtbaar hoe adaptief vermogen zich in het Nederlandse onderwijsveld laat zien, met name daar waar dilemma’s tussen niveaus zich voordoen, en op welke wijze dat bijdraagt aan navigeren naar toekomstbestendig leraarschap.

In ons onderzoek willen we zichtbaar maken hoe en wanneer adaptief vermogen een effectieve rol speelt. We willen drie actuele vraagstukken bestuderen die invloed hebben op het leraarschap. Een ervan is het vraagstuk rondom het veranderend beroepsbeeld.

Hierin spelen bv deze dilemma’s: (1) individuele vs teamprofessionaliteit (micro-meso), (2) individuele beroepsidentiteit vs collectief beroepsbeeld (micro-macro), en (3) de balans tussen breed opleiden tot leraarschap en voorzien in maatwerktrajecten (meso-macro).

Op verschillende manieren willen wij achterhalen hoe op verschillende niveaus het adaptief vermogen wordt ingezet bij het omgaan met deze dilemma's.

Met de inzichten uit het onderzoek kunnen leraren, scholen, opleidingen en beleidsorganisaties kennis nemen van effectieve voorbeelden van adaptief vermogen in relatie tot veranderingen in het leraarschap en kennis nemen van kenmerken en mechanismen van dit adaptief vermogen.

Door het delen van voorbeelden hopen we bij te dragen aan (1) bewustwording van een systeemperspectief op leraarschap waarin alle niveaus worden bezien in relatie tot en in afstemming met elkaar,

(2) ontwikkeling van een gemeenschappelijk referentiekader en taal voor adaptief vermogen in relatie tot toekomstbestendig leraarschap, (3) inspiratie voor het bevorderen van adaptief vermogen in de eigen praktijk, en

(4) gebruik van tools voor het werken aan adaptief vermogen in de context van nieuw ervaren dilemma’s rond leraarschap.

Uiteindelijk beogen we hiermee een positieve bijdrage te leveren aan het navigeren naar verkiesbare toekomsten van leraarschap in de context van een blijvend veelvormig en veelzijdig leraarschap

Maar goed, dat doen we dus wel echt samen met de onderwijspraktijk. Een van die manieren waarop we dat willen doen, en waar ik hoop dat jullie warm voor gaan lopen is het ontwikkelen van een app

Met die app willen we bij een grote groep leraren regelmatig input vragen, onze voorbeelden delen, dilemma's voorlegen, etc. Want we willen niet het adaptief vermogen van de leraren en scholen die altijd bevraagd worden, maar van zoveel mogelijk!

Op een snelle en flexibele manier (longitudinale) data verkrijgen van het gehele veld, dat is ons streven.
En vandaag had ik dus een Skype over die app, en ik duim dat het allemaal doorgaat, want het wordt gaaf :-)

De expeditie moet niet iets zijn van onderzoekers, maar van de praktijk. En dan moet je de praktijk ook betrekken. Een van de manieren is die app, maar we doen meer.

Wat vinden jullie van het idee om adaptief vermogen rondom vraagstukken als veranderend beroepsbeeld bloot te leggen? Dit geeft dan inzicht in bijvoorbeeld zo'n situatie als in de column van @NaomiTekst. Hoe gaat zij hier mee om, waarom maakt ze de keuze?

Maar ook: wat had ze eigenlijk nodig gehad van de school, en wat krijgt ze nu van de nieuwe school? En wat heeft de school nodig om iemand als Naomi te behouden?

Of de vraag van @miasaric van vorige week, hoe maak je als docent een keuze om bij een school te gaan werken?