Thread by @ArkadiuszLegiec

5 stycznia br. prezydent Kazachstanu K. Żomart-Tokajew zdecydował o odwołaniu rządu A. Mamina oraz podjęciu szeregu decyzji administracyjno-socjalnych, w odpowiedzi na trwające od 4 dni protesty społeczne w kraju, wywołane podwyżką cen gazu i innych produktów.
#THREAD 1/21

Bezpośrednim źródłem protestów stały się noworoczne podwyżki cen szeregu produktów – m.in. spożywczych, ale przede wszystkim gazu (w tym LNG, powszechnie wykorzystywanego w Kazachstanie jako paliwo samochodowe). Cena LNG skoczyła ponad dwukrotnie.
2/21

Epicentrum protestów stało się Żanaozen i prowincja Mangistau – więc mówiąc w skrócie ośrodek przemysłowo-robotniczy, który tradycyjnie łatwiej niż inne, jest skłonny wyjść na ulice w obronie swoich interesów (znamy to m.in. z własnej historii).
3/21

Warto przypomnieć, że właśnie w Żanaozen miały miejsce, być może najbardziej krwawie spacyfikowane w historii Kazachstanu, protesty w 2011 r.
Tegoroczne protesty szybko jednak osiągnęły skalę ogólnokrajową, prawdopodobnie największą od bardzo dawna.
4/21

Protestowano m.in. w stolicy – Nursułtanie – oraz innych kluczowych ośrodkach regionalnych czy zagłębiach górniczych i przemysłowych– Ałmaty, Szymkencie, Aktobe, Karagandzie, Pawlodarze itd.
5/21

Pierwszą reakcją władz na protesty była ich siłowa pacyfikacja oraz aresztowania. Utrudniano również ich organizację poprzez punktowe blokady sieci GSM i internetu oraz wybranych social media (FB, VK, Telegram).
6/21

Warto przy tym odnotować – że reakcja ta byłą stosunkowo wyważona – starano się zniechęcić protestujących, ale nie doprowadzić do niekontrolowanej eskalacji przemocy i „dolania benzyny do ognia”.
7/21

Stricte przemocowa reakcja groziłaby tym, iż protesty w większym stopniu przybrałyby charakter antyrządowy, podczas gdy ich esencja jest socjalna (częściowo może i trochę antyrosyjska, gdyż Rosja jest obarczana powszechnie za wzrost cen surowców)
8/21

Protesty jednak nie ustawały, trwały przez piąty z rzędu dzień, dlatego prezydent Kassym Żomart-Tokajew zdecydował o podjęciu decyzji, których skuteczność w uspokojeniu nastrojów jeszcze ocenimy, ale które z pewnością można określić jako rozwiązania pozorowane:
9/21

- odgórne zamrożenie na 180 dni przez rząd cen gazu, innych paliw oraz i innych kluczowych produktów (w tym spożywczych) na poziomie mniej więcej sprzed roku (główny postulat protestujących);
10/21

- zapowiedź publicznych subsydiów do towarów drastycznie drożejących w przyszłości;
- stworzenie państwowego funduszu socjalnego dla osób najuboższych
- no i oczywiście dymisja rządu;
11/21

Co to wszystko oznacza?:
- zamrożenie cen to rozwiązanie przede wszystkim doraźne – nie rozwiązuje one systemowych problemów kazachskiej gospodarki, które stoją za podwyżką cen;
12/21

Należy do nich m.in fakt, że Kazachstan musi importować surowce czy energię z zagranicy (przede wszystkim – z Rosji) oraz jest związany niekorzystnymi dla niego zobowiązaniami w ramach Eurazjatyckiej Unii Gospodarczej i bilateralnych relacji z Rosją;
13/21

Dochodzi do tego jeszcze czynnik budżetowy – surowce, w tym gaz, wydobywane w Kazachstanie, są przeznaczane głównie na eksport, co zapewnia wpływy do budżetu; następnie prod paliwowe dostarczane są społeczeństwu po zawyżonych cenach, co jest de facto przerzuceniem części…
14/21

kosztów budżetowych na społeczeństwo. W związku z tym – decyzja o zamrożeniu cen - nie rozwiązuje tego problemu strukturalnego, a tylko go „zamraża” (dosłownie);
- politycznie pokazuje jednak że władze są gotowe płacić za spokój na ulicach;
15/21

- dymisja rządu jest bez znaczenia, ponieważ kazachski rząd jest niemal bez znaczenia w systemie polit. tego państwa – de facto w imieniu Elbasego, czyli N. Nazarbajewa, rządzi podległy mu prezydent- K. Żomart-Tokajew, a rząd pełni wobec prezydenta funkcje administracyjne
16/21

- Tokajew, mimo że pełni urząd już prawie 3 lata i wyrobił sobie dzięki temu silną pozycję w systemie politycznym, wciąż jest politykiem zsubordynowanym wobec Nazarbajewa;
- dodatowo – zmiany w rządzie są czysto kosmetyczne (premiera zastąpił pierwszy wicepremier)
17/21

- w związku z powyższym – protesty nie mają większego znaczenia dla procesu sukcesji – są tylko jednym z czynników/ryzyk destabilizacji wewnętrznej, z którym trzeba sobie poradzić;
- nie mają również przełożenia na politykę zagraniczną
18/21

O obu tych kwestiach pisałem już jakiś czas temu tutaj:

pism.pl/publikacje/Per…

pism.pl/publikacje/Kas…

19/21

Dodam jeszcze na marginesie, że kluczowymi punktami odniesienia dla Kazachstanu pozostają 🇷🇺🇨🇳, ale po co pisać, że Putin i Xi Jingping śledzą wydarzenia w Kazachstanie –no pewnie, że śledzą, ale nie przesadzajmy z wagą tych protestów, która jest przede wszystkim wewnętrzna
20/21

A teraz Państwo wybaczą – będę śledził sytuację dalej, ale z perspektywy urlopowej 😊

21/21 END