Politiek draadje. We zijn van oudsher gewend om partijen in te delen op een links/rechtsschaal. Daar is in toenemende mate een schaal progressief/conservatief aan toegevoegd. Ik heb het idee dat een derde schaal steeds belangrijker wordt: van bovenaf/van onderop. (1/15)
Links/rechts gaat vooral over verdeling van welvaart. Progressief/conservatief meer over waarden: vernieuwingsgezind versus behoudend. Van bovenaf/van onderop gaat om bestuursstijl. Zakelijk bestuur vanuit een helikopterview of faciliterend naar bevolking/achterban. (2/15)
Jaren heb ik voor de krant kleine(re) gemeenten gevolgd. Daar zijn links/rechts en progressief/conservatief amper van belang. Bovenaf/onderop des te meer. Bijna elke politieke crisis is daar terug te leiden tot deze tegenstelling. (3/15)
De onderop-partijen zijn vaak de lokale partijen, maar niet altijd. Het zijn de partijen die geworteld zijn in het verenigingsleven, de tentakels in de lokale maatschappij hebben. Vanuit die betrokkenheid gaan politici zich inzetten. (4/15)
De bovenaf-partijen kijken veel meer vanuit een zakelijke blik of politiek ideaal. Vanuit die maatschappelijke betrokkenheid komen deze politici in de gemeenteraad. (5/15)
Beide stromingen zijn nodig. Onderop-mensen voor de korte lijnen met de inwoners, voor de laagdrempeligheid en voor het adresseren voor concrete problemen. Bovenaf-mensen voor de broodnodige visie die ook een gemeente nodig heeft. (6/15)
Beide stromingen hebben ook een valkuil. De onderop-politici opereren - vaak met goede bedoelingen trouwens - cliëntelistisch en hebben vaak moeite met strakke keuzes door hun will to please. De bovenaf-politici willen zitten nog wel 'ns vast in een ivoren toren. (7/15)
Gemeenten functioneren het best als beide stromingen elkaar in evenwicht houden. In Nuenen ging het wat mij betreft bijvoorbeeld jarenlang mis omdat de onderop-politici structureel te machtig waren. Ik maakte daar ooit deze analyse over. (8/15)
ed.nl/geldrop-mierlo…
ed.nl/geldrop-mierlo…
Ik dacht altijd dat deze bovenaf/onderop-schaal vooral iets van (kleinere) gemeenten was. Maar ik zie hem in de huidige landbouw/stikstofcrisis in toenemende mate ook op provinciaal en landelijk niveau terug. (9/15)
D66 is wmb de bovenaf-partij bij uitstek. Neem de halvering-van-de-veestapel-uitspraak van Tjeerd de Groot. Wat je daar verder ook van vindt: hij redeneert vanuit een wat hem betreft wenselijk eindplaatje zonder de nadruk te leggen op wat dat voor boeren betekent. (10/15)
GroenLinks is minder een bovenaf-partij (hoewel zeker geen onderop-partij). Hoewel de partij ook wil dat de veestapel krimpt, lijkt de partij meer oog/aandacht te hebben voor de gevolgen die dat op menselijk niveau heeft. (11/15)
Het CDA is de onderop-partij bij uitstek. De partij is niet voor niets befaamd om zijn congressen. In Brabant was er een maandenlange worsteling met de immense druk vanuit de boerenachterban. Dat maakte een consistente koers onmogelijk. (12/15)
Die druk was er bij de VVD - zij het in mindere mate. Maar omdat de VVD meer een bovenaf-partij is, trokken de liberalen zich daar een stuk minder van aan. (13/15)
Sommige partijen vind ik moeilijk op deze schaal in te delen. Zo halen PVV en FvD hun standpunten van onderop, maar bedrijven ze daar vervolgens politiek mee van bovenaf. Niemand zal Wilders of Baudet op andere gedachten brengen. (14/15)
Ik vind het patroon landelijk ook moeilijker te zien dan in gemeenten. Maar het is denk ik wél de reden dat bijvoorbeeld de relatie CDA - D66 vaak heel moeizaam is, terwijl het allebei middenpartijen zijn. Discussie welkom om deze theorie nog wat scherper te slijpen! (15/15)
