1) Geçen hafta sizlere “Evinizin değeri, Aylık kazancınızın kaç katı?” ve “Arabanızın değeri, Aylık kazancınızın kaç katı?” diye sormuştum. Bu sorulara yanıt verenler oldu. Şimdi sizlere konu hakkındaki değerlendirmelerimi yazmak istiyorum.
2) İki soruya da binlerce yanıt geldi. Öncelikle bir APİ yazarak bu yanıtları çekmeye çalıştık. Verilen yanıtların hepsi twitter tarafından gösterilmiyor. Yani Twitin altında mesela 700 tane yanıt var ise bunun sadece raslantısal bir algoritmaya göre seçilmişlerini görüyorsunuz.
3) Yanıtların tümü twit altında gözükmediği için @profdemirtas diye aratarak el ile tüm datalar toplandı (Evet el ile !). Ev bölü Gelir oranını yazan 1340 kişinin ve Araba bölü Gelir oranını yazan 1200 kişinin datası el ile toplandı.
4) İlk önce size Ortalama değerleri göstermek istiyorum. Ev bölü Aylık gelir datası toplam 1340 kişi için 71.6 ortalamaya sahip. Araba bölü Aylık gelir datası ise toplam 1200 kişi için ortalama 12.79. 
5) Yani Türkiye’de bir insan ortalama 72 ay boyunca çalışıp kazandığı TÜM gelirini kullanıp ev sahibi oluyor. Aynı şekilde 13 ay boyunca çalışıp kazandığı TÜM gelirini kullanıp araba sahibi oluyor.
6) Elbette Tavsiye edilen aylık gelirinizin %30’undan fazlasını ev harcamasına yatırmamanız. Çünkü yaşam parasıda gerekli (Yemek, Isınma, Eğlence, Çocuklar vs). Bu durumda 71.6/0.3=239 Ay boyunca bi ev sahibi olmak için çalışıyorsunuz.
7) Bunlar ortalama rakamlar. Çok küçük veya büyük rakamlar yazanlarda oldu. Aşağıda Toplanan tüm dataların minimum ve maximumlarını göreceksiniz: Evi Aylık gelirinin 500 katı olan (Mirasdır !), Arabası aylık gelirinin 140 katı olan (Baba Arabasıdır !) da var.
8) Peki sizin rakamınız Türkiye’nin neresinde yer alıyor? Aşağıda sizzler için yüzdelik dilimleri hesapladım. Örneğin Eğer Ev bölü Gelir oranınız 40 ise yanıt verenlerin %25’inden fazla orandasınız. 125 ise %90’nından fazla bir orana sahipsiniz.
9) Bu oranları sizlerden aylık geliriniz cinsinden istemiştim. Eğer Yıllık değerlere çevirirseniz. Türkiye’deki ortalama bir insanın 5.97 yıllık Tüm gelirini Eve harcadığını (tek evi olduğu varsayımı ile). 1.07 yıllık tüm gelirini arabaya harcadığını görüyoruz
10) Elbette uçuk rakamlar yazanlarda olduğu için datanın kirli olduğunu düşünebiliriz. O yüzden en küçük ve en yüksek yüzde 1’lik dilimleri atarak işlemi tekrar ediyorum:
11) Şimdi Ev bölü Gelir oranınıza HİSTOGRAM şeklinde hesaplayayım: Histogram her bir yanıt aralığında kaç kişi olduğunu gösteren bir grafik türü. Gördüğünüz gibi Ev bölü Aylık gelirim 50 diyen 180 üzerinde kişi olmuş:
12) Aynı şekilde Araba bölü Aylık gelir yanıtınızı da Histogram şekline çevirdim. 250 den fazla insan Araba bölü aylık gelirinin yaklaşık 12 olduğunu iletmiş:
13) Peki datayı inceledik. Şimdi Dünya’da durum ne? Bizim ne yapmamız lazım konularına geleyim. Öncelikle bu konuya bakiş şekli genelde Ev fiyatı bölü Ortalama hane geliri şeklindedir.
14) Diyeceksiniz ki:“Hocam sen herkesden Ev fiyatı toplayıp aynı zamanda Gelirlerini toplayıp, Evlerin ortalama fiyatını ve Gelirlerin ortalamasını bulup onları bölmedin ki” Evet böyle yapmadım.Ortalamaların oranı değil.Oranların ortalaması kullanıldı. Çünkü kimse Gelirini yazmaz
15) Ancak bizim hesaplama yöntemimiz çok büyük farklar yaratmayacak. Ayrıca çok farklı insan var. Bu insanlar arası oranların farklarını görmek bir zenginlik.
16) Şimdi en çarpıcı noktadan başlayayım: ABD’nin meşhur Emlak krizi. Bazı Metropol bölgelerde Averaj ev fiyatları Yıllık hane gelirinin 7 KATI olduğunda başlamıştı. Evet yani 7*12=84 ay olduğunda. Yani ne zamanki Ev fiyatları 7 yıllık gelire erişti orada bir problem başladı.
17) ABD’nin tümüne baktığımızda bu rakam şu anda düşük. Aşağıdaki Histogram bu gerçeği gösteriyor: Yani Ortamala oran 5’in bile altında.
18) Hatta ABD içerisinde bu orandan çok daha düşük oranlı yerler mevcut: Örneğin Pittsburgh’da 2.6 yıllık geliriniz ile ev alabiliyorsunuz. Elbette bundan çok daha yüksek rakamların olduğu bölgeler de var.
19) Seattle bölgesinde Ev bölü gelir 7’ye vurduğunda krizin patlak vermesini bu grafik gösteriyor:
20) Avusturalya’da ise oran hala 5’li seviyelerde:
21) Çin ise bu konuda en şaibeli rakamların dolaştığı bölge. Ben şahsen Çin’de çok ciddi krizler bekliyorum. Hayalet şehirler, Yüksek borçluluk oranları ve Çılgınca armış fiyatların altında kalacaklar:
22) Ev bölü Gelir rakamının 7 üstünde olması kriz nedenidir elbette denemez. Çünkü korelasyon nedensellik demek değildir. Ancak Kazançlar azalırken, Evler pahalanıyor ise orada büyük problem vardır.
23) ABD’de Emlak krizi patladığında sadece bu oran yükselmiyordu aynı zamanda varlığa dayalı menkul kıymet dediğimiz finansal ürünler yüksek kaldıraç ile kullanılıyordu. Türkiye bunlar YOK(tu)..Artık geliyor. O yüzden barut fıçısına sigara ile yaklaşmayalım…
24) Sahip olma isteği ilk insan atalarımızdan genlerimize işlemiş. Ancak bunun bir sınırı olmalı. Asgari ücretli elinde son model telefon görmek o kişinin kaç ay sonra aç kalacağını görmek gibi.
25) Yeni Dünya sahip olma değil kiralama Dünyası. 239 Ay çalışıp bi rev sahibi olmak sonra da bir kaç ay daha çalışıp gözlerini yummak…
26)NOT:Dataları alıp bir satırlık yorum yazacaktım.AMA içime sinmedi,uzun yazayım dedim. 4-5 gün işlerimden dolayı erteledim. Bir sürü insan kızmış sözünde durmadın 4 gün geç yazacaksın diye.Gözlerim yaşardı! Sözünde durmayanları cezalandıran bir toplum olduğumuzu bilmiyordum :-)
27) Sevgiler...
