(1) Cognitieve valkuilen, mensen. Wat bedoel ik daarmee ? Het klinkt misschien wat abstract, maar daar bedoel ik mee: dingen aan een probleem, waardoor je hersenen geneigd zullen zijn om het probleem verkeerd te begrijpen.
(2) Want U snapt, dit wordt geen vrolijk, populair wetenschappelijk verhaaltje. We gaan de komende tijd zien, wat de gevolgen zijn van het vallen in cognitieve valkuilen. Daarom wil ik ze even op een rijtje zetten. Ter Leerringh, want Vermaeck gaan we voorlopig moeten missen.
(3) Ik heb het zelf ook onderschat. Daar is trouwens nog een andere reden voor dan een cognitieve valkuil, maar dan dwalen we af. Want heel veel mensen hebben dit onderschat. Het is nu eenmaal een probleem met cogntieve valkuilen, namelijk.
(4) Dus in dit draadje wil ik eens kijken, naar waarom we het allemaal verkeerd hebben ingeschat. Het is heel makkelijk om meteen schuldigen te gaan benoemen. Het is veel moeilijker, om te kijken naar wat er precies fout is gegaan. Maar toch is het verstandig, om dat te doen.
(5) Want weet U, dit is niet de eerste epidemie in de geschiedenis. En het is ook niet de eerste epidemie, waar veel te traag op gereageerd is. Daar weten we inmiddels wel het nodige vanaf. Laten we, voor de verandering, die kennis ook eens gebruiken.
(6) Cognitieve valkuil 1: Onze data heeft een tijdvertraging. Kijkt U eens naar deze grafiek. U ziet het waarschijnlijk meteen, de kleuren geven het al weg. 
(7) Oranje is het aantal positief getesten op de datum dat ze positief getest zijn. Wat is grijs ? Well, ze hebben gereconstrueerd wanneer mensen precies besmet zijn geraakt. Dat is grijs: mensen op de datum dat ze besmet zijn geraakt. Waar komt dat verschil vandaan ?
(8) Dat verschil komt, omdat mensen pas getest worden als ze ziek zijn. In China nu niet meer, trouwens, maar in het begin nog wel. En wij doen dat nog steeds, helaas. Kijkt U eens naar de meest linker pijl in de grafiek, met het opschrift "Official cases start exploding".
(9) Het kan 2 weken duren, voordat iemand ziek wordt na een besmetting. Nou ja, dan moet hij ook nog de symptomen ontwikkelen en getest worden. Dus op het moment dat je de eerste besmetting meet met je testen, is het virus waarschijnlijk al 3 weken actief.
(10) En dat betekent, dat als je de eerste besmetting meet, je slechts het topje van de ijsberg meet. Want zoals U ziet bij die eerste pijl, er werden maar 100 mensen positief getest, terwijl er al 1500 besmettingen waren.
(11) Ja, dames en heren van de media, dit hebben jullie collectief verkeerd gedaan. Het RIVM heeft het keurig netjes over het "aantal positief getesten". Jullie maken er "besmettingen" van, en daarmee onderschat je het probleem met een factor 10 oid.
(12) Dit is niet uniek voor Corona, dit gebeurt bij elke epidemie. Simpelweg, omdat je er pas achter komt dat er een virus is, zodra mensen ziek gaan worden. Je loopt dus altijd achter de feiten aan. Dat is inherent aan het probleem.
(13) In ieder geval, de data die we hebben geven ons een heel vertekend beeld, want ze suggereren dat het probleem veel kleiner is dan het in werkelijkheid is. Maar dat is, helaas, nog niet alles.
(14) Want dan komen we op cognitieve valkuil nummer 2: exponentiele groei. Want ... die eerste besmettingen hebben dus 2 of 3 weken rondgelopen. En in die tijd hebben ze ook andere mensen kunnen besmetten. En die mensen kunnen ook weer andere mensen besmetten.
(15) Want elke nieuwe besmetting is ook meteen een nieuwe besmettingshaard. En dat betekent, dat niet alleen het aantal besmettingen toeneemt, maar ook de groei van het aantal besmettingen. En dat is duidelijk te zien in de grafiek bij onze "Official cases start exploding" pijl.
(16) Want op het moment van die pijl, toen het aantal positiet getesten begon toe te nemen, was het aantal besmettingen al explosief gegroeid. Kijk maar naar het verloop van de grijze staafjes voor de pijl. Ah, nogmaals de grafiek, dan hoeft U niet te scrollen.
(17) Ah, de grafiek gaat natuurlijk over China, maar U kunt ervan uitgaan dat het in NL precies hetzelfde is. Daar zit ook een cognitieve valkuil, overigens, maar daar kom ik nog wel op terug. We zijn nu ongeveer op het punt van die eerste pijl, als U grafieken wilt vergelijken.
(18) Het probleem van exponentiele groei is dat het langzaam begint (kijk maar helemaal links in de grafiek), maar dan plotseling versnelt. Mensen zijn niet gewend aan dat soort processen. Neem bijvoorbeeld een politieke peiling, iets waar mensen tegenwoordig wel aan gewend zijn.
(19) Als, bv., de FvD er 2 zetels bijkrijgt, dan zijn ze aan het groeien. Het zou dan niet raar zijn, als ze volgende week en de week erna weer 2 zetels erbij zouden krijgen. Maar je verwacht niet, dat ze volgende week 4 zetels erbij krijgen, en de week erna 8 ...
(20) .. en daarna 16 zetels, dan 32 zetels, etc. Toch, bij een exponentieel groeiend proces is dat precies wat er gebeurt: de groei is niet constant, maar neemt toe.
(21) Weet U wat een kernexplosie is ? Well, dat is in eigenlijk een supersnelle epidemie. U moet zien, sommige Uranium atomen hebben een virus dat "neutron" heet. Zij zullen dat gaan verspreiden naar hun buren, andere Uranium atomen.
(22) En als die ook het virus "neutron" krijgen, dan exploderen ze en sturen het virus door naar hun buren. Het resultaat loopt zo snel uit de hand, dat ze het nog steeds aan het inkapselen zijn in Chernobyl en Fukushima.
(23) In ieder geval, mensen zijn geneigd om exponentiele groeit chronisch te onderschatten. Want wij werken eigenlijk het meest met processen, waarbij de groei constant is, of constant wordt gehouden om het beheersbaar te maken.
(24) Deze twee cognitieve valkuilen zorgen ervoor, dat iedereen geneigd zal zijn om een epidemie chronisch te onderschatten, vooral in het begin. Niet omdat mensen dom zijn, maar simpelweg omdat de informatie die ze krijgen misleidend is.
(25) Maar er zjin meer cognitieve valkuilen. Wat we vandaag of morgen gaan beleven, is een zogenaamd "tipping point". En mensen houden niet van tipping points, dus zijn we geneigd om te doen alsof ze er niet zijn.
(26) Wat is een tipping point ? Nou ja, het aantal IC bedden, in dit geval. Kijk, op zich hebben we best een goed medisch systeem, dat prima in staat is om de zieken op te vangen. Maar de capaciteit van dat systeem in niet onbeperkt.
(27) En zodra er meer zieken zijn dan het systeem aankan begint de ellende. Dat gaat van het ene op het andere moment. Jantje komt in het ziekenhuis, en kan nog gewoon opgenomen worden. Vijf minuten later komt Pietje, maar helaas voor hem en al de mensen die na hem komen ...
(28) Tipping points zijn, bijvoorbeeld, heel vervelend als je economische afwegingen wilt maken. Want er komt een punt in je kostenfunctie, waarna de kosten dramatisch veranderen, en dat is irritant als je wilt modelleren.
(29) Want kijk, we zijn prima in staat, om gewoon uit te rekenen wat zo'n IC bed kost. Dus zolang het aantal zieken beperkt blijft, kunnen we tot op de cent nauwkeurig bepalen wat het ons kost, want de kosten zijn slechts de kosten van de behandeling.
(30) Maar hoe gaan we uberhaupt bepalen, wat precies de kosten zijn van het niet behandelen van doodzieke mensen ? Want dat is dus, wat je moet gaan doen, als het aantal zieken groter wordt dan de capaciteit. Tenminste, als je een economische afweging wilt maken.
(31) Mensen denken niet in Tipping Points. Maar als je naar crisismanagement kijkt, dan zijn Tipping Points nu net de dingen die je wilt voorkomen, want dat zijn de momenten waarop de crisis escaleert en onbeheersbaarder wordt.
(31) En dat brengt me op de volgende cognitieve valkuil, want we zijn er natuurlijk nog niet. Complacency. Kent U het ? Natuurlijk kent U het, want ook U dacht in het begin: dit overkomt ons toch niet, niet in het moderne Nederland.
(32) En dat is ook eigenlijk helemaal niet raar. Kijk, wij hebben in Nederland nog nooit meegemaakt, dat de gezondheidszorg instortte. We kunnen ons niet zo goed voorstellen, dat dat zou kunnen gebeuren.
(33) Natuurlijk hebben we allemaal de films gezien, maar ja ... dat zijn hollywoordverhalen. We zijn het Nuchtere Nederland, wij hebben alles goed geregeld.
(34) Want weet U, die Chinezen ... tsja, dat is toch maar een raar volkje. Net als die Italianen. Om nog maar niet te spreken van de Iraniers. Wij laten ons niet zo snel van ons stuk brengen, wij Nuchtere Nederlanders. Dit overkomt ons niet.
(35) Maar ja ... die Chinezen hebben ervaring met epidemien, die wij niet hebben. Net als, bijvoorbeeld, Zuid-Korea en Taiwan. We kunnen wel neerkijken op hun "draconische" maatregelen, en onszelf wijs maken dat paniek het grootste risico is bij een epidemie ...
(36) Maar misschien is het een beter idee, om dat misplaatste superioriteitsdenken los te laten, en eens te gaan kijken wat ze nu precies doen en, en vooral waarom. Ik adviseer U bijvoorbeeld deze uitleg.
(37) Wij hebben het niet goed voor elkaar in Nederland. Niet als je het vergelijkt met de Aziatische landen. Op dit vlak zijn wij niet de moderne voorlopers, we zijn de trendvolgers geworden. Wij zijn niet superieur (meer).
(39) En dat breng me op de laatste cognitieve valkuil. Nou ja, voorlopig, misschien voeg ik er nog een paar toe, maar dit zijn wel de belangrijkste. De laatste cognitieve valkuil is, eigenlijk, individualisme.
(40) Wat mij heel erg opvalt aan, laten we zeggen, het discours in Nederland, is dat veel mensen zuiver en alleen vanuit hun eigen persoon kunnen denken. Als ze niet tot de risicogroepen behoren, dan denken ze dat ze niets hoeven doen.
(41) Want het is natuurlijk heel prettig om dat te denken. Niet alleen omdat je dan niets hoeft te doen. Maar ook, omdat je dan bij de Sterkeren behoort. Niet bij de Zwakke Zieken. Ok, dit is wat overdreven ...
(42) Maar het hele idee, dat jij niet bij de Zwakkeren hoort, maar juist bij Sterken, heeft heel veel intuitieve aantrekkingskracht. Het probleem is, dat dit soort groepsdenken je het zicht op het probleem ontneemt.
(43) Want dit is helemaal geen probleem van Sterken en Zwakken. Dit is een probleem wat iedereen raakt. Natuurlijk, het kan heel goed dat jij, persoonlijk, nooit ziek zult worden. Maar jij bent slechts 1 persoontje.
(44) En jij bent niet alleen op de wereld. Jij zit in allemaal netwerken. Netwerken, die zorgen dat je elke dag kunt eten. Netwerken, die zorgen dat je kinderen opgeleid worden. Netwerken, die zorgen dat je je geld kunt verdienen.
(45) Netwerken hebben twee belangrijke eigenschappen. Ten eerste, ze zijn heel goed in het verspreiden van dingen. Zoals virussen. En als jij gewoon deel blijft uitmaken van de netwerken, dan help je dus gewoon mee aan verdere verspreiding.
(46) Ten tweede, netwerken kunnen falen. Als er maar genoeg knopen wegvallen, dan werkt het netwerk niet meer. Want dan kunnen dingen niet meer van de ene knoop naar de andere komen. Dingen zoals eten, als het om, bv., het supermarktnetwerk gaat.
(47) Nou ja, ik zie het supermarktnetwerk nog niet zo snel uitvallen. Maar ons medische netwerk doet dat nu wel. Laten we dus in godsnaam stoppen met dit als een individueel probleem te zien. Dit is een netwerkprobleem, en wij zijn allemaal deel van de betrokken netwerken.
(48) Dus, de ZZP-ers hebben even geen omzet. Ach ja, U bent geen ZZP-er, dus why bother ? Maar ja, die ZZP-ers geven ook niets uit, dus de winkeliers hebben daar ook last van. En de restaurants, de bioscopen ... het werkt allemaal door.
(49) Yipee Ka Yay ! KLM misschien failliet. Maar ja, daar schieten we natuurlijk niks mee op. Dat betekent alleen maar een heleboel werklozen erbij, en het wordt een stuk moeilijker om internationale contacten te onderhouden.
(50) Terwijl die internationale contacten juist nu nodig zijn, omdat er een crisis is. Natuurlijk, er zijn hele goede redenen om de luchtvaart fors te willen beperken. Maar dit is het verkeerde moment. Als de luchtvaartmaatschappijen nu omvallen, dan maakt dat de problemen groter
(51) Cognitieve valkuilen, dus. Het is niet raar, als U het Corona probleem heeft onderschat. Het is inherent aan het type probleem. Er zijn allemaal elementen van het probleem, die ervoor zorgen dat U op het verkeerde been wordt gezet.
(52) Maar ... er zijn mensen, die we ervoor betalen om hier goede beslissingen over te nemen. Het lijkt erop, dat ook die mensen in deze cognitieve valkuilen zijn getrapt. Ik formuleer het expres op deze manier.
(Einde) Want het gaat mij niet om het benoemen van schuldigen. Ik vind schuld helemaal niet interressant. Waar het mij om gaat: hoe kan een moderne, 21e eeuwse staat als Nederland, met alle kennis en techniek die we hebben, toch zo de mist ingaan ?
(referentie) Laat ik voor de verandering eens een referentie toevoegen. De door mij gebruikte grafiek komt uit dit stuk. Mocht U meer willen weten over het interpreteren van cijfers, hier vindt U meer dan voldoende:
medium.com/@tomaspueyo/co…
medium.com/@tomaspueyo/co…
(further reading) Dit is misschien wat abstract voor veel mensen, maar het legt heel goed uit, waarom je dit probleem moet zien als een netwerkprobleem ...
